Kasacja w sprawie wydania w stosunku do obwinionego wyroku umarzającego postępowanie o przypisany mu czyn w sytuacji, gdy jego podstawę prawną stanowiła ujemna przesłanka procesowa, obligująca Sąd do wydania wyroku uniewinniającego z dnia 2018-10-26.
Kasacja w sprawie wydania w stosunku do obwinionego wyroku umarzającego postępowanie o przypisany mu czyn w sytuacji, gdy jego podstawę prawną stanowiła ujemna przesłanka procesowa, obligująca Sąd do wydania wyroku uniewinniającego.
Rzecznik Praw Obywatelskich zauważył, że zgodnie z dyspozycją art. 62 § 3 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia w razie stwierdzenia, po otwarciu przewodu sądowego, ujemnych przesłanek procesowych, o których mowa w art. 5 § 1 pkt 1 i 2, czyli że czynu nie popełniono albo brak jest danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie jego popełnienia, oraz gdy czyn nie zawiera znamion wykroczenia albo ustawa stanowi, że sprawca nie popełnia wykroczenia, sąd wydaje wyrok uniewinniający. Jedynie w przypadku, gdy ustalenie, że sprawca nie popełnia wykroczenia, wynika z faktu, że jest on niepoczytalny, sąd wyrokiem umarza postępowanie. Okoliczności wyłączające postępowanie uwzględnia się w każdym stadium postępowania, dlatego także sąd odwoławczy, gdyby dopiero on je ustalił, uchyla zaskarżone orzeczenie i umarza postępowanie albo uniewinnia obwinionego.
W ocenie Rzecznika treść tego przepisu jest oczywista i nie pozostawia wątpliwości co do formy rozstrzygnięcia, które sąd zobowiązany jest podjąć w przypadku stwierdzenia negatywnej przesłanki procesowej. Wprawdzie art. 5 § 1 pkt 2 k.p.w stanowi, że nie wszczyna się postępowania, a wszczęte umarza w przypadku stwierdzenia negatywnej przesłanki procesowej w nim wymienionej, to jednak ma on zastosowanie, zanim dojdzie do rozpoczęcia przewodu sądowego. W realiach niniejszej sprawy nie ulega wątpliwości, że doszło do wszczęcia przewodu sądowego, a Sąd I instancji przeprowadził całe postepowanie dowodowe, badał kwestie związane z ewentualnym sprawstwem i zawinieniem obwinionego. Sąd odwoławczy także zbadał podstawy odpowiedzialności obwinionego i ocenił je odmiennie, na korzyść obwinionego. W takiej sytuacji Sąd odwoławczy był zobligowany wydać wyrok uniewinniający, a nie umarzający postępowanie z powodu braku znamion wykroczenia w zachowaniu obwinionego.
Sąd Najwyższy zauważył, że dokonane przez Sąd odwoławczy ustalenie, że zachowanie oskarżonego nie wypełniało znamion typu wykroczenia określonego w art. 95 k.w. powinno było skutkować w postępowaniu odwoławczym zmianą wyroku w zaskarżonej części i uniewinnieniem obwinionego od popełnienia czynu określonego w art. 95 k.w., a nie uchyleniem orzeczenia Sądu Rejonowego w tej części i umorzeniem postępowania. Stwierdzenie negatywnej przesłanki procesowej, o jakiej mowa w art. 5 § 1 pkt 2 k.p.w. po rozpoczęciu przewodu sądowego powoduje bowiem konieczność wydania wyroku uniewinniającego, a nie umarzającego postępowanie wykroczeniowe (art. 62 § 3 k.p.w.). Umorzenie przez Sąd odwoławczy postępowania w sprawie o wykroczenie w sytuacji, gdy powinien był zapaść wyrok uniewinniający w sposób rażący narusza więc wskazany przepis, a uchybienie to miało istotny wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia.