Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Dyrektora Generalnego Służby Więziennej w sprawie sposobu realizacji przez skazanych widzeń nagrodowych.

W Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich prowadzone były postępowania wyjaśniające w związku z zarzutami skazanego, dotyczącymi sposobu realizacji przez osadzonych widzeń nagrodowych, o których mowa w art. 138 § 1 pkt 2 k.k.w. Wnioskodawca informował, że w Areszcie Śledczym w L. w pomieszczeniu służącym do odbywania przez skazanych widzeń bez osoby dozorującej zamontowane są kamery monitoringu, natomiast w Zakładzie Karnym w N. powyższe widzenia odbywają się w pomieszczeniu, w którym zdjęto drzwi.

Postępowanie wyjaśniające w kilku analogicznych przypadkach wykazało, że realizacja widzeń bez osoby dozorującej nie we wszystkich jednostkach penitencjarnych przebiega zgodnie z intencją ustawodawcy. Kwestią bezsporną jest, że jednym z podstawowych obowiązków Służby Więziennej jest zapewnienie porządku i bezpieczeństwa w jednostce. Jednakże Rzecznik podkreślił, że zezwolenie na widzenie bez osoby dozorującej ma charakter nagrodowy, a o przyznaniu nagrody decyduje dyrektor. Zatem, ocena zachowania skazanego następuje już na etapie przyznawania nagrody. Trudno sobie wyobrazić sytuację, w której dyrektor postanawia przyznać ww. nagrodę skazanemu, co do którego istnieją jakiekolwiek przypuszczenia, że swoim zachowaniem może stworzyć niebezpieczeństwo dla osoby odwiedzającej. Taka decyzja dyrektora nie znajdowałaby racjonalnego uzasadnienia, zwłaszcza przy uwzględnieniu, że art. 138 k.k.w. przewiduje 14 innych sposobów nagrodzenia skazanego.

W ocenie Rzecznika wątpliwa wydaje się być również argumentacja, zgodnie z którą w określonych sytuacjach, przy braku nadzoru ze strony funkcjonariuszy Służby Więziennej, widzenie bez osoby dozorującej może przybrać formę widzenia określonego w art. 138 § 1 pkt 3 k.k.w. Wskazać należy, iż warunki, jakie powinno spełniać oddzielne pomieszczenie do odbywania widzeń bez osoby dozorującej zostały określone w załączniku nr 3 do rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie warunków bytowych osób osadzonych w zakładach karnych i aresztach śledczych. Zgodnie z powyższym rozporządzeniem, pomieszczenie do realizacji takich widzeń powinno być wyposażone m.in. w tapczan, fotel miękki, czy też wieszak na ręczniki. Natomiast pomieszczenia do udzielania widzeń bez osoby dozorującej nie są wyposażone w sposób określony w ww. rozporządzeniu. Zatem zakładając, iż w pomieszczeniu do widzeń bez osoby dozorującej, w określonym czasie, udzielane będzie tylko jedno widzenie, to nie należy tego utożsamiać z widzeniem określonym w art. 138 § 1 pkt 3 k.k.w., jako że nie są spełnione wymogi techniczne pomieszczenia, a tym samym nie ma możliwości realizacji widzenia zgodnie z jego przeznaczeniem. Rzecznik wskazał również, iż to na administracji jednostki penitencjarnej leży obowiązek zapewnienia odpowiednich warunków realizacji widzeń, w tym widzeń nagrodowych. Zatem administracja zobowiązana jest wprowadzić takie rozwiązania, które gwarantują właściwe i zgodne z przeznaczeniem wykorzystanie określonej formy widzenia nagrodowego.

Rzecznik zwrócił się do Dyrektora Generalnego SW z prośbą o podjęcie działań zmierzających do wyeliminowania nieprawidłowości w sposobie realizowania nagrody w postaci widzenia bez osoby dozorującej.

 

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Zastępca Dyrektora Generalnego Służby Więziennej w piśmie z 30 listopada 2018 r. wyjaśnił, że nagroda, o której mowa w art. 138 § 1 pkt 2 Kodeksu karnego wykonawczego jest szczególną formą wyróżnienia osadzonego za właściwe sprawowanie w trakcie odbywania kary. Udzielana powinna być wówczas, gdy zachowanie osadzonego nie budzi żadnych zastrzeżeń, w szczególności w kwestii możliwości naruszenia bezpieczeństwa jednostki organizacyjnej. Co do zasady powinna odbywać się bez obecności osoby dozorującej. Opisane w piśmie Rzecznika jednostkowe przypadki wynikają najprawdopodobniej z niewłaściwej interpretacji zapisów ustawy. Mogą oczywiście wystąpić okoliczności wymagające realizacji takiej formy nagrody w pomieszczeniu monitorowanym, jednak wówczas pomieszczenie to powinno być wyposażone w przesłony, które na czas realizacji takiej formy widzenia powinny przesłaniać kamery. W celu wyeliminowania wątpliwości co do zasad realizacji tej formy widzenia nagrodowego, niniejsze stanowisko zostanie przekazane dyrektorom okręgowym Służby Więziennej.