Skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego na przepisy uchwały Rady Miasta w sprawie zasad wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu gminy z dnia 2018-11-14.
Skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego na przepisy uchwały Rady Miasta w sprawie zasad wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu gminy.
Zgodnie z § 3 ust. 1 pkt 1 uchwały z dnia 31 marca 2016 r. do najmu lokalu mieszkalnego uprawnione są osoby będące członkami wspólnoty samorządowej gminy, które nie posiadają tytułu prawnego do lokalu lub budynku mieszkalnego oraz w ciągu ostatnich 10 lat dobrowolnie nie zbyły lub nie przekazały na rzecz osób drugich prawa do lokalu lub budynku mieszkalnego. Rzecznik Praw Obywatelskich zauważył, że krąg osób posiadających prawo do najmu lokalu z gminnego zasobu mieszkaniowego, bez względu na jego charakter, został przez ustawodawcę wyraźnie określony w art. 4 ust. 1-2 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego. Przyjętym w tej sprawie kryterium jest warunek bycia mieszkańcem gminy, który ma niezaspokojone potrzeby mieszkaniowe oraz prowadzi gospodarstwo domowe o niskich dochodach. Należy podkreślić, że ustawodawca nie przewiduje innych ogólnych ograniczeń wyłączających możliwość zawarcia umowy najmu lokalu komunalnego. Z zawężeniem kręgu uprawnionych do otrzymania pomocy mieszkaniowej gminy mamy do czynienia jedynie w przypadku osób ubiegających się o zawarcie umowy najmu lokalu socjalnego. A zatem za niedopuszczalne należy uznać postanowienie, które uzależnia pomoc mieszkaniową gminy, inną niż lokal socjalny, od braku tytułu prawnego do innego lokalu lub budynku mieszkalnego. Kwestionowany przez Rzecznika przepis uchwały odnosi się natomiast do lokali innych niż lokale socjalne, przez co jest niezgodny z powszechnie obowiązującym prawem.
W ocenie Rzecznika również § 5 ust. 1 pkt 1 uchwały wprowadza niezgodne z prawem ograniczenie kręgu osób uprawnionych do wynajęcia lokalu socjalnego z mieszkaniowego zasobu gminy poprzez wprowadzenie do uchwały warunku niezbycia w okresie 10 ostatnich lat prawa do lokalu lub budynku mieszkalnego na rzecz osób drugich. Wskazać należy, że art. 23 ust. 2 ustawy o ochronie praw lokatorów (…) wprowadza jedynie dwa kryteria, które zobowiązana jest spełnić osoba ubiegająca się o najem lokalu socjalnego. Zgodnie z tym przepisem umowa najmu lokalu socjalnego może być zawarta z osobą, która nie ma tytułu prawnego do lokalu i której dochody gospodarstwa domowego nie przekraczają wysokości określonej w uchwale rady gminy podjętej na podstawie art. 21 ust. 3 pkt 1 ustawy. Z powyższego wynika, że gmina w zakresie przesłanek uprawniających do najmu lokalu socjalnego może swobodnie decydować jedynie o wysokości progu dochodowego uprawniającego do najmu tego typu lokalu. Nie może jednak formułować pozaustawowych przesłanek ograniczających prawo uzyskania pomocy mieszkaniowej w postaci lokalu socjalnego.
Zastrzeżenia Rzecznika budzi również § 9 ust. 1-2 uchwały, zgodnie z którym dwie odmowy przyjęcia wskazanego do najmu lokalu mieszkalnego lub socjalnego spowodują skreślenie z wykazu skierowań do zawarcia umowy najmu i utratę uprawnień ubiegania się o jego najem. Z treści tego przepisu jednoznacznie wynika, że każda osoba, uwzględniona w wykazie skierowań, a tym samym spełniająca warunki konieczne do udzielenia pomocy mieszkaniowej, jeżeli dwukrotnie nie skorzysta z przedstawionej przez gminę propozycji wynajęcia lokalu komunalnego, zostanie z wykazu usunięta, tracąc tym samym uprawnienie do ubiegania się o najem lokalu. Sama tylko odmowa stanowi samoistną podstawę do skreślenia z wykazu. Rzecznik zauważył przy tym, że przepis ten w żaden sposób nie określa, czy chodzi tu o odmowę uzasadnioną, czy też bezzasadną. Przepis nie zawiera żadnych kryteriów, w oparciu o które można byłoby stwierdzić, że określona sytuacja życiowa, uzasadniałaby pozostawienie na liście oczekujących, mimo dwukrotnej odmowy zawarcia umowy najmu. Należy wobec tego przyjąć, że odmowa przyjęcia proponowanych lokali komunalnych prowadzi do skreślenia z wykazu nawet w sytuacji, gdy byłaby ona uzasadniona, np. gdyby proponowany lokal nie spełniał warunków ustawowych lub nie był dostosowany do potrzeb osoby niepełnosprawnej.
Wobec powyższego należy uznać, że uchwała Rady Miasta jest niezgodna z wyrażoną w art. 7 Konstytucji zasadą legalizmu, w myśl której organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa. Kwestionowana uchwała, podjęta na podstawie upoważnienia ustawowego, jest aktem prawnym powszechnie obowiązującym na obszarze gminy. Powinna zatem odpowiadać wymogom, jakie stawiane są przepisom powszechnie obowiązującym i nie może pozostawać w sprzeczności z aktem wyższego rzędu, jakim jest ustawa.
W ocenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z przepisów ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego nie sposób wywieść delegacji do wyłączenia określonych grup członków wspólnoty samorządowej z możliwości ubiegania się o zawarcie umowy najmu lokalu komunalnego. Podstawowymi warunkami, jakie musi spełniać osoba ubiegająca się o lokal z zasobów mieszkaniowych gminy są: niezaspokojone potrzeby mieszkaniowe oraz niski dochód. Prawnie niedopuszczalne jest więc zapisywanie w uchwale kryteriów odmiennych od przewidzianych w ustawie o ochronie praw lokatorów. Ustawa nie wprowadza żadnych wyłączeń podmiotowych uniemożliwiających obywatelowi ubieganie się o mieszkanie z mieszkaniowego zasobu gminy. Zawężenie kręgu uprawnionych do otrzymania pomocy mieszkaniowej gminy następuje jedynie w przypadku osób ubiegających się o lokal socjalny. Wprowadzanie w uchwale dodatkowych wyłączeń, niemieszczących się w kryteriach ustawowych, kwalifikować więc należy jako nieuprawnione wychodzenie poza granice upoważnienia ustawowego.