Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich



Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w sprawie ze skargi na decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej uchylającą decyzję Naczelnika Urzędu Skarbowego w przedmiocie odmowy umorzenia odsetek za zwłokę od niezapłaconego w terminie zobowiązania podatkowego z dnia 2018-11-15.

Adresat:
Wojewódzki Sąd Administracyjny
Sygnatura:
V.511.484.2016
Data sprawy:
2018-11-15
Rodzaj sprawy:
przystąpienie do postępowania sądowego (PS)
Nazwa zepołu:
Zespół Prawa Administracyjnego i Gospodarczego
Wynik sprawy:
Opis sprawy:

Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w sprawie ze skargi na decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej uchylającą decyzję Naczelnika Urzędu Skarbowego w przedmiocie odmowy umorzenia odsetek za zwłokę od niezapłaconego w terminie zobowiązania podatkowego.

W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich DIAS w zaskarżonej decyzji przekroczył granice swobody uznania administracyjnego, przez co ostatecznie naruszył art. 67a § 1 pkt 3 Ordynacji podatkowej. Wydane przez organ rozstrzygnięcie budzi wątpliwości także w kontekście art. 153 ppsa, określającego moc wiążącą orzeczenia sądu administracyjnego w ponownym postępowaniu w sprawie przed organami administracji publicznej. W konsekwencji, wydana przez DIAS decyzja narusza zasadę prowadzenia postępowania podatkowego w sposób budzący zaufanie do organów podatkowych oraz zasady konstytucyjne, w szczególności zasadę zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa, zawartą w Konstytucji. W ponownie przeprowadzonym postępowaniu organ drugiej instancji uznał, że wystąpiła zarówno przesłanka ważnego interesu podatnika, jak i przesłanka interesu publicznego, niemniej jednak zaistnienie szeregu innych, istotnych okoliczności, zadecydowało o odmownym załatwieniu wniosku skarżącego w zakresie istniejącej zaległości podatkowej.

DIAS stwierdził m.in., że aktualny brak środków finansowych na spłatę zaległości podatkowej skarżącego nie jest wystarczającym powodem do udzielenia ulgi. Nadto organ wskazał, że z dostępnych danych wynika, że wzrastają szanse na znalezienie pracy dla osób niepełnosprawnych. Powyższe doprowadziło DIAS do wniosku, że umorzenie obciążającej skarżącego zaległości podatkowej byłoby przedwczesne. Jednocześnie organ wskazał, że obecnie skarżący nie korzysta z pomocy społecznej. Ponadto, zdaniem organu, sprzedaż mieszkania, jako dobra znacznej wartości, szczególnie obliguje do dołożenia należytej staranności i zaznajomienia się z obowiązującymi przepisami prawa podatkowego, jeszcze przed dokonaniem transakcji. Wobec tego, niewiedza i brak doświadczenia w tym zakresie, nie mogą przemawiać za umorzeniem zaległości podatkowej. Organ również podkreślił, że zebrany w sprawie materiał dowodowy wskazuje, że skarżący posiadał środki na zapłatę należnego zobowiązania, zarówno w chwili powstania zobowiązania podatkowego z mocy prawa, jak również w okresie, gdy zostało ono ujawnione.

Zdaniem Rzecznika powyższe argumenty nie powinny mieć przesądzającego znaczenia przy wydaniu zaskarżonego rozstrzygnięcia. W okolicznościach niniejszej sprawy dokonanie wyboru alternatywy decyzyjnej przez organ nastąpiło z rażącym naruszeniem zasad sprawiedliwości, zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa i jednocześnie z pominięciem aspektu słusznościowego. Rzecznik zaakcentował, że w ostatnim czasie instytucja ulgi w spłacie zobowiązania podatkowego nabrała szczególnego znaczenia dla tzw. ofiar ulgi meldunkowej. W praktyce okazało się, że w wielu sprawach, właśnie postępowania umorzeniowe stanowią tzw. „ostatnią deskę ratunku” dla podatników, wobec których organy zakwestionowały prawo do skorzystania z ulgi meldunkowej z powodu braku złożenia wymaganego oświadczenia. Co istotne, w orzecznictwie zaczęto dostrzegać aspekt słusznościowy tego rodzaju spraw oraz konieczność odwołania się do prokonstytucyjnej wykładni przepisów, warunkujących przyznanie ulgi meldunkowej Sądy wskazują, że ofiary ulgi meldunkowej wpadły w pułapkę nieprecyzyjnych i wielokrotnie zmieniających się przepisów podatkowych, za które nie powinny ponosić negatywnych konsekwencji.

W ocenie Rzecznika nowe podejście, jakie aktualnie utrwaliło się w orzecznictwie sądów administracyjnych, nie może pozostawać bez wpływu na sprawy podatników, w szczególności na te, które są jeszcze w toku. Tymczasem DIAS w zaskarżanej decyzji zdaje się w ogóle nie dostrzegać ww. okoliczności, a więc szerszego spojrzenia na problem ofiar ulgi meldunkowej, koncentrując się jednocześnie na kwestiach, zdaniem Rzecznika, niemających istotnego znaczenia dla sprawy.

 


Data odpowiedzi:
2018-12-07
Opis odpowiedzi:
Stanowisko uwzględnione (wyrok z 7 grudnia 2018, sygn. akt I SA/Lu 563/18).
W ocenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego organy podatkowe nie rozważyły wszechstronnie okoliczności czy podatnik złożył oświadczenie o spełnieniu warunków do zastosowania tzw. ulgi meldunkowej, biorąc pod uwagę, że – jak wskazuje się w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego – oświadczenie to może być złożone w dowolnej formie, jeśli tylko jego treść nie budzi wątpliwości i zostało złożone we właściwym terminie. Jak wynika zaś ze znajdującej się w aktach administracyjnych decyzji Dyrektora Izby Skarbowej z dnia 18 lutego 2016 r., z tytułu zbycia nieruchomości skarżący złożył zeznanie o wysokości osiągniętego dochodu w 2012 r. (PIT-39), wykazując przychód z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości, dochód w tej samej kwocie oraz kwotę dochodu zwolnionego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Okoliczność prawidłowego odczytania intencji skarżącego w tym zakresie, zdaniem Sądu nie może być pominięta przez organ podatkowy decydujący czy udzielić, czy odmówić zastosowania ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych, o której mowa w art. 67a § 1 pkt 3 Ordynacji podatkowej. Podejmowanie decyzji w warunkach uznania administracyjnego musi łączyć się ze szczególnie wnikliwą analizą wszystkich okoliczności faktycznych i prawnych łączących się z rozpoznawaną sprawą.