Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie braku regulacji umożliwiających odwrócenie skutków reprywatyzacji wobec byłych lokatorów objętych wyrokami eksmisyjnymi, po wydaniu przez Komisję Weryfikacyjną stosownej decyzji.

Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił uwagę na niekorzystną sytuację prawną osób, wobec których wydane zostały z inicjatywy beneficjenta decyzji reprywatyzacyjnej prawomocne wyroki nakazujące opróżnienie i opuszczenie zajmowanych lokali mieszkalnych, jak również, wydane przeciwko beneficjentowi takiej decyzji, wyroki oddalające powództwo o ustalenie wstąpienia w stosunek najmu. Wskazana grupa byłych lokatorów pozostaje poza ochroną przewidzianą w przepisach ustawy o szczególnych zasadach usuwania skutków prawnych decyzji reprywatyzacyjnych dotyczących nieruchomości warszawskich, wydanych z naruszeniem prawa. W obecnym stanie prawnym brak jest bowiem przepisu, który stanowiłby w takich sytuacjach podstawę do przywrócenia byłym lokatorom prawa najmu na dotychczasowych zasadach tj. kontynuacji stosunku najmu, po wydaniu przez Komisję Weryfikacyjną jednej z decyzji, o której mowa w art. 29 ust. 1 ww. ustawy.

Analiza procesu legislacyjnego wskazuje, że założeniem ww. ustawy miało być usunięcie wszelkich skutków decyzji reprywatyzacyjnych wydanych z naruszeniem prawa, w szczególności wyrównanie dotkliwych krzywd wyrządzonych lokatorom. W praktyce okazuje się jednak, że cel ten nie może zostać w pełni osiągnięty ze względu na złożoność stosunków prawnych, których nie uwzględnia ustawa o szczególnych zasadach usuwania skutków prawnych decyzji reprywatyzacyjnych... Kwestia ta jest niezwykle istotna zarówno dla lokatorów, wobec których prawomocne wyroki eksmisyjne nie zostały wykonane, lokatorów, którzy dobrowolnie bądź w wyniku działań egzekucyjnych opuścili lokale mieszkalne w budynku, objętym reprywatyzacją, a także tych lokatorów, których sytuacja prawna ukształtowana została prawomocnymi wyrokami oddalającymi ich powództwo o ustalenia wstąpienia w stosunek najmu.

Rzecznik wskazał, że o ile – co do zasady – możliwe wydaje się przywrócenie stanu posiadania lokali byłym lokatorom, którzy zmuszeni zostali wskutek działań beneficjenta decyzji reprywatyzacyjnej do opuszczenia swoich mieszkań, to jednak w przypadku wymienionych wyżej grup byłych lokatorów, także tych, którzy w lokalach nadal zamieszkują, brak jest podstawy do przywrócenia w pełnym zakresie sytuacji prawnej, w jakiej znajdowali się przed wydaniem ww. prawomocnych orzeczeń sądowych. Z powodu braku wyraźnej regulacji w tym zakresie, decyzja Komisji Weryfikacyjnej nie może doprowadzić do unicestwienia i bezskuteczności prawomocnych wyroków sądowych. W ocenie Rzecznika konieczne wydaje się zatem uregulowanie również sytuacji prawnej wymienionej grupy byłych lokatorów, którzy nie dysponują żadnymi skutecznymi środkami działania, z których mogliby skorzystać w opisanej sytuacji.

Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o zajęcie stanowiska w tej sprawie oraz o dokonanie zmian istniejących regulacji poprzez ich doprecyzowanie i uzupełnienie.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości w piśmie z 15 kwietnia 2019 r. podkreślił, że działania prowadzone przez Komisję do spraw reprywatyzacji nieruchomości warszawskich, (dalej „Komisja”), mają na celu przywrócenie sprawiedliwości, bezpieczeństwa, zaufania obywateli do organów władzy publicznej poprzez odwrócenie negatywnych skutków niezgodnej z prawem reprywatyzacji. Nadrzędnym zadaniem Komisji, obok przywrócenia ochrony praworządności poprzez wyeliminowanie z obrotu prawnego wadliwych decyzji, jest ochrona praw obywatelskich, które w trakcie procesów reprywatyzacyjnych podlegały naruszeniom. Działając w ten sposób Komisja zapewnia ochronę praw obywateli oraz ma na uwadze szeroko rozumiany interes publiczny. Nie sposób zgodzić się z twierdzeniami pisma Rzecznika, że wskazani w piśmie lokatorzy pozostają poza ochroną przewidzianą w przepisach ustawy. Sekretarz Stanu poinformował, że aktualnie nie są procedowane zmiany legislacyjne dotyczące wprowadzania szczególnych uregulowań związanych z możliwością zaskarżania prawomocnych wyroków eksmisyjnych jedynie przez wybraną grupę najemców, albowiem należy mieć na uwadze spójność systemu prawa oraz zasadę równości wyrażoną w art. 32 Konstytucji. Nie oznacza to jednak pozostawienia byłych lokatorów, w stosunku do których sąd orzekł eksmisję lub oddalił ich powództwo o ustalenie wstąpienia w stosunek najmu bez pomocy i wsparcia Komisji. Ponadto, działania Komisji pozwoliły na zabezpieczenie ponad 12 min zł na specjalnym rachunku bankowym m.st. Warszawy. Środki te zgodnie z ustawą z dnia 9 marca 2017 r. mogą być przez m.st. Warszawa przeznaczone wyłącznie na wypłatę odszkodowań i zadośćuczynień dla osób poszkodowanych reprywatyzacją nieruchomości warszawskich.