Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie pytania prawnego Sądu Rejonowego w Chorzowie dotyczącego przepisów intertemporalnych w zakresie orzekania kary łącznej z dnia 2016-04-18.
Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie pytania prawnego Sądu Rejonowego w Chorzowie dotyczącego przepisów intertemporalnych w zakresie orzekania kary łącznej
Rzecznik zgłosił udział w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie pytania prawnego Sądu Rejonowego mającego na celu wyjaśnić zróżnicowanie prawa do orzeczenia kary łącznej ze względu na moment uprawomocnienia się poszczególnych kar jednostkowych lub łącznych.
Rzecznik przedstawił stanowisko, że wskazany przez Sąd Rejonowy przepis ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny jest sprzeczny z zasadą równości obywateli wobec prawa (art. 32 ust. 1 Konstytucji RP) w zakresie, w jakim wyłącza możliwość stosowania przepisów dotyczących kary łącznej obowiązujących od dnia 1 lipca 2015 r., w stosunku do stanów faktycznych, w których wszystkie kary podlegające łączeniu uprawomocniły się po wejściu w życie ustawy nowelizującej k.k.
Problematyka regulacji intertemporalnych w zakresie orzekania kary łącznej pozostaje w trwałym zainteresowaniu Rzecznika Praw Obywatelskich. Liczne wnioski
zainteresowanych wpływające do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich oraz analiza tej problematyki, skłoniły Rzecznika do skierowania w dniu 31 marca 2016 r. wniosku
do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności art. 19 ust. 1 ustawy nowelizującej Kodeks karny z dnia 20 lutego 2015 r. z art. 32 ust. 1 Konstytucji. Argumentacja przedstawiona w wyżej wskazanym wniosku Rzecznika zachowuje aktualność w niniejszej sprawie.
Zmiany wprowadzone ustawą nowelizującą Kodeks karny z 20 lutego 2015 r. dotykają istoty instytucji zbiegu przestępstw oraz kary łącznej. Ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie nowego modelu orzekania kary łącznej, opartego na zupełnie innej filozofii niż model dotychczasowy. Wprowadzone przez art. 19 ust. 1 ustawy kryterium stosowania ustawy karnej we wskazanym zakresie ma charakter racjonalnie nieuzasadniony i arbitralny a kwestionowana norma zdaje się pozostawać w sprzeczności nie tylko z celami i funkcjami prawa karnego, ale także z podstawowymi założeniami systemu ustrojowego Rzeczypospolitej Polskiej. Jak słusznie zauważył Sąd pytający, o arbitralności przedmiotowej regulacji świadczy chociażby fakt, że wskazany przepis może stanowić swoistą zachętę do popełnienia kolejnego przestępstwa w przypadku, gdy połączenie kar dotychczas orzeczonych wobec skazanego nie byłoby możliwe na zasadach przewidzianych w Kodeksie karnym po nowelizacji. Prawomocne skazanie za kolejne przestępstwo, już pod rządami ustawy nowej, otwierałoby bowiem drogę do objęcia wszystkich dotychczasowych kar podlegających łączeniu węzłem kary łącznej opartym na zasadach wprowadzonych nowelizacją.
W ocenie Trybunału Konstytucyjnego Sąd pytający nie uzasadnił należycie sformułowanego zarzutu, przez co pytanie prawne nie spełnia przesłanek formalnych i postępowanie podlega umorzeniu ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.
Ponadto, zdaniem Trybunału przedstawione w uzasadnieniu pytania prawnego argumenty mające przemawiać za naruszeniem zasady sprawiedliwości społecznej pokrywają się z argumentami dotyczącymi naruszenia zasady równości. W orzecznictwie Trybunału, dotyczącym relacji między art. 32 Konstytucji a zasadą sprawiedliwości społecznej wywodzoną z art. 2 Konstytucji, utrwalił się pogląd o zbędności orzekania o naruszeniu zasady sprawiedliwości społecznej w sytuacji, gdy jako wzorce kontroli wskazywane są przepisy Konstytucji formułujące zasadę równości, a argumentacja przedstawiona na poparcie obu zarzutów się powtarza. Zdaniem TK jeżeli podstawę kontroli stanowi zasada równości wyrażona w art. 32 ust. 1 Konstytucji, nie jest celowe sięganie do zasady sprawiedliwości społecznej jako odrębnej podstawy kontroli przy badaniu zarzutów dotyczących nieusprawiedliwionych zróżnicowań sytuacji podmiotów prawa. Trybunał podkreślał jednocześnie, że zasada sprawiedliwości społecznej ma charakter bardziej ogólny niż zasada równości. W ocenie Trybunału nie jest konieczne powoływanie jako podstawy kontroli normy bardziej ogólnej w sytuacji, gdy zarzut naruszenia tej normy sprowadza się do naruszenia bardziej szczegółowej normy konstytucyjnej, konkretyzującej zasadę ogólną. W związku z powyższym Trybunał Konstytucyjny uznał, że nie zachodzi potrzeba odrębnego rozważenia zarzutu niezgodności art. 19 ust. 1 ustawy nowelizującej z zasadą sprawiedliwości społecznej wynikającej z art. 2 Konstytucji i umorzył postępowanie w tym zakresie ze względu na zbędność wydania wyroku. Ponadto, Trybunał uznał za dopuszczalne przeprowadzenie postępowania w zakresie kontroli zgodności art. 19 ust. 1 ustawy nowelizującej z zasadą równości wynikającą z art. 32 ust. 1 Konstytucji. Jednak, zdaniem Trybunału, kontrola zaskarżonego przepisu z punktu widzenia tego wzorca została już przeprowadzona w sprawie o sygn. K 16/16. W wyroku z 4 lipca 2018 r. Trybunał orzekł o zgodności kwestionowanej normy z zasadą równości. W takim wypadku Trybunał Konstytucyjny umorzył postępowanie ze względu na zbędność wydania wyroku.