Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie porozumienia Global Compact.

Jak wynika z treści komunikatu opublikowanego na stronie internetowej resortu spraw wewnętrznych, Rada Ministrów zdecydowała się nie przystępować do porozumienia Global Compact for Safe, Orderly and Regular Migration (dalej: Global Compact), które podpisane ma zostać w grudniu 2018 r. podczas konferencji ONZ w Marrakeszu. Porozumienie to, jak donosi komunikat, uznane zostało za sprzeczne z priorytetami polskiego rządu, do których należą bezpieczeństwo polskich obywateli i utrzymanie kontroli nad przepływami migracyjnymi. Rzecznik Praw Obywatelskich, pełniący również funkcję niezależnego organu do spraw równego traktowania, zwrócił jednak uwagę na te zapisy porozumienia, które mogą mieć fundamentalne znaczenie dla poprawy sytuacji prawnej migrantów, a przede wszystkim dla poszanowania ich praw i wolności.

Rzecznik wskazał, że jednym z głównych celów porozumienia ma być zapewnienie szacunku, ochrony i przestrzegania praw człowieka wszystkim migrantom, niezależnie od ich statusu i etapu migracji. Sygnatariusze dokumentu zobowiązują się do wyeliminowania wszelkich form dyskryminacji, w tym rasizmu, ksenofobii i nietolerancji wobec imigrantów i ich rodzin. Jednocześnie Global Compact wyznacza sygnatariuszom cele, które służyć mają poprawie sytuacji społeczno-ekonomicznej migrantów w krajach przyjmujących. W tym zakresie porozumienie wspomina m.in. o potrzebie zapewnienia migrantom dostępu do podstawowych usług oraz stworzenia im możliwości pełnego włączenia i spójności społecznej, a także udziału w zrównoważonym rozwoju państw przyjmujących. W przekonaniu Rzecznika tak sformułowane cele w żaden sposób nie mogą być sprzeczne z priorytetami przyszłej polityki migracyjnej Polski.

Porozumienie Global Compact dostrzega też potrzebę spójnego, w skali światowej, zarządzania migracjami, ale z uwzględnieniem potrzeb państw przyjmujących i poszanowaniem ich suwerennego prawa do określania krajowej polityki migracyjnej i zarządzania migracjami, zarówno regularnymi, jak i nieuregulowanymi, w ramach ich jurysdykcji, zgodnie oczywiście z prawem międzynarodowym. Niezwykle ważne wydaje się też przypomnienie w porozumieniu o stosunkowo nowym zjawisku, jakim są tzw. migracje klimatyczne, czyli migracje przymusowe, podobne w swym charakterze do migracji uchodźczych, ale spowodowane czynnikami ekologicznymi lub zmianami w środowisku przyrodniczym. W ocenie Rzecznika polska polityka migracyjna, nawet jeżeli ostatecznie powstanie bez związku z porozumieniem Global Compact, powinna te wyzwania uwzględniać i starać się na nie odpowiedzieć.

Zdaniem Rzecznika dokument, powstały w wyniku prac nad nową polityką migracyjną Polski, jakkolwiek będzie miał charakter programowy, powinien uwzględniać gwarancje praw i wolności człowieka, których podmiotami są przybywający i przebywający na terytorium Polski cudzoziemcy. Podobne założenie znalazło się wśród podstawowych celów porozumienia Global Compact.

Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o poinformowanie o dotychczasowych efektach prac nad nową polityką migracyjną Polski oraz o wskazanie, czy w trakcie tych prac projekt porozumienia Global Compact również był analizowany, i czy mimo rezygnacji przez Polskę z przystąpienia do tego porozumienia jego cele, zwłaszcza w kontekście sytuacji prawnej i społeczno-ekonomicznej migrantów, zostaną uwzględnione w polskiej strategii migracyjnej.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji w piśmie z 19 grudnia 2018 r. wyjaśniła, że MSWiA aktywnie uczestniczyło w procesie negocjacji Globalnego porozumienia na rzecz bezpiecznej, uporządkowanej i legalnej migracji (Global Compact for Safe, Orderly and Regular Migration, dalej jako: „GCM”), w tym również w pracach nad kształtowaniem wspólnego stanowiska 27 państw członkowskich Unii Europejskiej (po wyłączeniu się Węgier z procesu negocjacji) oraz analizowało szczegółowo kształt dokumentu, a także prezentowane w toku negocjacji stanowiska poszczególnych grup regionalnych i państw. Decyzja o niewyrażeniu poparcia Polski dla GCM była podyktowana przede wszystkim brakiem wystarczająco silnych gwarancji poszanowania suwerennego prawa państw do decydowania o tym, kogo przyjmują na swoim terytorium oraz na jakich warunkach, a także brakiem rozróżnienia pomiędzy migrantami legalnymi i nielegalnymi. Nieprecyzyjność wielu punktów dokumentu powoduje znaczne trudności interpretacyjne oraz praktycznie uniemożliwia potencjalne wdrożenie zapisów GCM do prawa polskiego. W ocenie Rządu RP porozumienie GCM nie gwarantuje bezpieczeństwa dla Polski i może stanowić zachętę do podejmowania nielegalnej migracji. Porozumienie jest zatem sprzeczne z priorytetami polskiego Rządu, którymi są bezpieczeństwo polskich obywateli i utrzymanie kontroli nad przepływami migracyjnymi.