Kasacja w sprawie przeprowadzenia przez Sąd Rejonowy postępowania bez udziału obrońcy, pomimo istnienia uzasadnionych wątpliwości co do poczytalności skazanego z dnia 2018-12-11.
Kasacja w sprawie przeprowadzenia przez Sąd Rejonowy postępowania bez udziału obrońcy, pomimo istnienia uzasadnionych wątpliwości co do poczytalności skazanego.
Rzecznik Praw Obywatelskich zauważył, że zgodnie z art. 8 § 2 pkt 2 Kodeksu karnego wykonawczego, w postępowaniu przed Sądem skazany musi mieć obrońcę, jeżeli zachodzi uzasadniona wątpliwość co do jego poczytalności. W myśl orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2013 r. sygn. II KK 323/13, chodzi tu przede wszystkim o wątpliwości co do poczytalności skazanego tempore procedendi, a więc nie stan psychiczny oskarżonego w chwili czynu, lecz stan w czasie toczącego się postępowania wykonawczego. Tymczasem w niniejszej sprawie, pomimo wystąpienia omówionej powyżej przesłanki obrony obligatoryjnej, skazany w toku postępowania wykonawczego przed Sądem Rejonowym nie miał ustanowionego obrońcy.
W opinii sądowo - psychiatrycznej biegli lekarze psychiatrzy stwierdzili w odniesieniu do skazanego m.in., że nie jest chory on psychicznie, jest upośledzony umysłowo w stopniu lekkim, deficytowi intelektu towarzyszą cechy zaburzonej osobowości oraz że w odniesieniu do zarzucanych czynów brak jest podstaw do kwestionowania poczytalności skazanego w rozumieniu art. 31 § 1 czy § 2 k.k. Natomiast ze sprawozdania sporządzonego przez kuratora społecznego wynika, że skazany nie posiada żadnych kwalifikacji i umiejętności, jest upośledzony w stopniu umiarkowanym od dzieciństwa, jest podatny na wpływy. Upośledzenie zostało zdiagnozowane w dzieciństwie. W związku z tym obowiązek szkolny od stopnia podstawowego realizował w szkołach specjalnych. Dozorowany znajduje się pod stałą opieką psychiatryczną i wykazuje skłonności do nadużywania alkoholu.
Wskazane wyżej okoliczności miały, zdaniem Rzecznika, niezwykle doniosłe znaczenie dla oceny, czy skazany w sądowym postępowaniu wykonawczym powinien mieć obrońcę. Tymczasem kwestia wystąpienia przesłanek obrony obowiązkowej w sytuacji skazanego, na etapie postępowania wykonawczego, została przez Sąd Rejonowy całkowicie pominięta. Działając w ten sposób, Sąd ograniczył prawo do obrony skazanego, jak również pozbawił się podstawowej możliwości oceny, czy nadal istnieją podstawy uzasadniające istnienie wątpliwości co do realnej możliwości samodzielnego i racjonalnego prowadzenia przez skazanego obrony. W konsekwencji, w ocenie Rzecznika, doszło do uchybienia polegającego na rozpoznaniu sprawy bez obowiązkowego udziału obrońcy w postępowaniu przed sądem, co spowodowało wystąpienie bezwzględnej przyczyny odwoławczej.