Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie skargi konstytucyjnej dotyczącej naruszenia wolności działalności gospodarczej (SK 19/16) z dnia 2016-09-09.
Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie skargi konstytucyjnej dotyczącej naruszenia wolności działalności gospodarczej (SK 19/16).
Rzecznik Praw Obywatelskich przedstawił następujące stanowisko: przepis art. 2861 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej jest niezgodny z konstytucyjną zasadą wolności gospodarczej, w zakresie w jakim w sposób nieproporcjonalny ingeruje w wolność działalności gospodarczej podmiotu, poprzez ograniczenie jej prowadzenia oraz nadmierną ingerencję w tajemnicę przedsiębiorstwa, w związku z zasadami rzetelnej legislacji, określoności przepisów i proporcjonalności.
W ocenie Rzecznika, w kwestionowanym przepisie, ustawodawca krajowy pominął zupełnie przesłankę proporcjonalności, na którą prawo unijne kładzie szczególny nacisk. Ponadto, regulacja prawa do informacji w prawie własności przemysłowej nie zawiera rozwiązań umożliwiających miarkowanie obowiązków informacyjnych. Ustawodawca nie wprowadzając rozróżnienia, z jakim rozmiarem naruszenia praw własności przemysłowej mamy do czynienia doprowadza w konsekwencji do takiej sytuacji, że dobru naruszonemu przyznaje większy zakres ochrony, niż dobru podmiotu zobowiązanego do ujawnienia informacji, nawet w sytuacji, gdy to pierwsze doznało szkód niewielkich rozmiarów lub nie ucierpiało w żadnym rozmiarze. Oznacza to, że możliwa jest w świetle kwestionowanego przepisu niewspółmierność żądania w stosunku do rozmiaru naruszenia.
Ponadto uprawniony może w ogóle nie planować występowania z powództwem przeciwko naruszycielowi, a jego działanie może być ukierunkowane na zdobycie tajemnicy przedsiębiorstwa. Rozwiązanie to może w praktyce powodować, że instytucja ta będzie wykorzystywana niezgodnie z celem, który przyświecał ustawodawcy.
W konsekwencji powyższego uznać należy, że krajowy ustawodawca nie zapewnił należytej równowagi między ochroną praw uprawnionego do znaku towarowego, a zobowiązanego do ujawnienia informacji. Podkreślenia wymaga, że przy realizacji roszczenia informacyjnego powinna być zapewniona ochrona informacji poufnych i tajemnicy handlowej. Tymczasem w polskim prawie brak jest przepisów, które by taką ochronę przewidywały.
W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich wymóg proporcjonalności, konieczny w państwie demokratycznym, przy stanowieniu prawa ograniczającego swobody obywatelskie nie został w tym przypadku zachowany.
Trybunał Konstytucyjny zauważył, że celem art. 2861 ust. 1 pkt 3 Prawa własności przemysłowej było zabezpieczenie określonych roszczeń za pomocą pozyskania określonych informacji od osoby niebędącej naruszycielem praw własności przemysłowej. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego dane rozwiązanie prawne może być przydatne w realizacji założonego celu legislacyjnego, jednak stwierdzenie jego użyteczności nie jest wystarczające do uznania, że dany przepis jest zgodny z postanowieniami Konstytucji. Przydatność danej instytucji prawnej ingerującej w wolności i prawa musi być bowiem powiązana z koniecznością jej zastosowania i proporcjonalnością ograniczenia.
Trybunał Konstytucyjny zwrócił uwagę, że choć art. 2861 ust. 1 pkt 3 p.w.p. realizuje założony cel ustawowy i może zabezpieczyć wykonanie określonych roszczeń, to istotą postępowania zabezpieczającego jest jego odwracalny charakter. Tymczasem zobowiązanie, o którym mowa w zaskarżonym przepisie, powoduje, że dochodzi do przekazania określonych informacji handlowych niezależnie od tego, jaki będzie dalszy bieg postępowania w sprawie naruszenia praw własności przemysłowej, w tym niezależnie od tego, czy dane postępowanie zostanie wszczęte. A więc dana instytucja wywołuje skutki nieodwracalne, poważniejsze niż założony cel ustawy i nie jest konieczna dla ochrony innych konstytucyjnych wartości.
Duże wątpliwości, zdaniem Trybunału, budzi też samoistny charakter instytucji wynikającej z art. 2861 ust. 1 pkt 3 p.w.p., która ze względu na nieprecyzyjne brzmienie tego przepisu, może być stosowana w oderwaniu od celu, dla którego została ustanowiona. Wobec samodzielnego charakteru roszczenia informacyjnego i braku jego powiązania ze wszczęciem postępowania w sprawie o naruszenie praw własności przemysłowej, weryfikacja, czy rzeczywiście doszło do naruszenia, w ogóle może nie mieć miejsca. Uprawniony może bowiem poprzestać na uzyskaniu żądanych informacji i nie podejmować dalszych działań.
Wobec powyższego Trybunał Konstytucyjny uznał, że dla zabezpieczenia roszczeń dotyczących ochrony praw własności przemysłowej mogą być zastosowane mniej dotkliwe środki, które będą miały charakter odwracalny, w przeciwieństwie do środka, o którym mowa W art. 2861 ust. 1 pkt 3 p.w.p. W szczególności dane rozwiązania prawne powinny być ukształtowane w taki sposób, by istniało powiązanie między przewidzianym zabezpieczeniem a postępowaniem w sprawie naruszenia praw własności przemysłowej. Oznacza to, że wskazana regulacja nieproporcjonalnie narusza wolność działalności gospodarczej zobowiązanego do ujawnienia informacji handlowych i nic daje mu żadnych gwarancji chroniących przed nadużyciem ze strony uprawnionego do pozyskiwania informacji wchodzących w zakres tajemnicy handlowej.