Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym ze skargi na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego o utrzymaniu w mocy decyzji o odmowie przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z opieką nad mężem z dnia 2019-01-03.
Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym ze skargi na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego o utrzymaniu w mocy decyzji o odmowie przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z opieką nad mężem.
Skarżąca zwróciła się do Ośrodka Pomocy Społecznej o przyznanie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku koniecznością sprawowania opieki nad mężem. Po rozpoznaniu wniosku decyzją, wydaną z upoważnienia Burmistrza przez Dyrektora Ośrodka Pomocy Społecznej, odmówiono skarżącej przyznania prawa do wnioskowanego świadczenia. W uzasadnieniu wydanego rozstrzygnięcia organ I instancji wskazał, że zgodnie z art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych świadczenie pielęgnacyjne przysługuje, jeżeli niepełnosprawność osoby wymagającej opieki powstała: do ukończenia 18. roku życia albo w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25. roku życia. Natomiast mąż skarżącej legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, a niepełnosprawność powstała 16 kwietnia 2018 r., czyli gdy miał 55 lat. Fakt ten powoduje, że skarżąca nie spełnia przesłanek do otrzymania świadczenia pielęgnacyjnego. Samorządowe Kolegium Odwoławcze rozpoznając odwołanie skarżącej uznało, że zalecana ustawodawcy przez Trybunał Konstytucyjny korekta stanu prawnego nie zmienia sytuacji prawnej opiekunów dorosłych osób z niepełnosprawnością ubiegających się o świadczenie pielęgnacyjne. Zaniechanie ustawodawcy w zakresie wykonania wyroku Trybunału nie może stanowić podstawy do stosowania prawa poprzez zastosowanie przepisu art. 17 ust. 1b u.o.ś.r. w sposób sprzeczny z jego literalnych brzmieniem.
W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich ze stanowiskiem wyrażonym przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze w niniejszej sprawie w zakresie interpretacji art. 17 ust. 1b u.o.ś.r. nie sposób się zgodzić, a sytuacja, w której rezygnująca z zatrudnienia żona z uwagi na konieczność opieki nad niepełnosprawnym w stopniu znacznym mężem pozostaje, po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 października 2014 r., poza wsparciem państwa jest nie do zaakceptowania. Niezaprzeczalnym celem u.o.ś.r. jest realizacja polityki społecznej i gospodarczej uwzględniającej dobro rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji. Każdy z zapisów znajdujących się w tym akcie prawnym musi pozostawać w zgodzie z jego funkcją. Wyłączenie z kręgu uprawnionych do uzyskania wsparcia opiekuna osoby z niepełnosprawnością tylko dlatego, że niepełnosprawność osoby podlegającej opiece nie powstała w dzieciństwie pozostaje w sprzeczności z aksjologiczną racjonalnością ustawodawcy. W opinii Rzecznika zaskarżona decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego została wydana z naruszeniem prawa materialnego mającego wpływ na wynik sprawy poprzez zastosowanie normy prawnej wyrażonej w art. 17 ust. 1b u.o.ś.r. bez uwzględnienia okoliczności, że na skutek wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 października 2014 r. sygn. akt K 38/13 doszło do uznania niekonstytucyjności części wskazanej normy prawnej w zakresie, w jakim różnicuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego osób sprawujących opiekę nad osobą niepełnosprawną ze względu na datę powstania niepełnosprawności osoby wymagającej opieki. Zdaniem Rzecznika brak jest podstaw prawnych dla dokonywania przez organy rozstrzygające w niniejszej sprawie takiej wykładni przepisów ustawy o świadczeniach rodzinnych, która prowadzi do sytuacji, w której pomimo uznania niekonstytucyjności art. 17 ust. 1b u.o.ś.r., przepis ten nadal, w niezmienionym kształcie, stanowi materialnoprawną podstawę wydawanych rozstrzygnięć. Również przyjęcie, że wyrok Trybunału Konstytucyjnego obalający konstytucyjność normy prawnej wyrażonej w art. 17 ust. 1b u.o.ś.r., nie ma wpływu na prawo skarżącej do świadczenia pielęgnacyjnego i nie rzutuje na jej sytuację prawną w tym zakresie, nie znajduje uzasadnienia.
W ocenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego skarga jest zasadna, organy dokonały bowiem błędnej wykładni przepisu art. 17 ustawy o świadczeniach rodzinnych i zastosowały niekonstytucyjny przepis art. 17 ust. 1b tej ustawy. WSA podkreślił, że zgodnie z art. 190 ust. 1 Konstytucji orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne. Powszechne związanie orzeczeniami Trybunału powoduje, że nie tylko sądy administracyjne, ale również organy administracji publicznej zobowiązane są do ich respektowania jako elementów kształtujących stan prawny na równi z aktami normatywnymi wymienionymi w art. 87 ust. 1 Konstytucji. Oznacza to, że od dnia 23 października 2014 r., w którym weszło w życie orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o sygn. akt K 38/13, powołany art. 17 ust. 1b nie może być stosowany w dotychczasowym kształcie swojej treści zakwestionowanej przez TK.