Wystąpienie do Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie sytuacji dorosłych osób z autyzmem oraz z niepełnosprawnością sprzężoną i intelektualną z dnia 2019-01-21.
Wystąpienie do Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie sytuacji dorosłych osób z autyzmem oraz z niepełnosprawnością sprzężoną i intelektualną.
Osoby z niepełnosprawnością, ich opiekunowie i rodziny wyrażają głębokie niezadowolenie z działań legislacyjnych w obszarze środowiskowego wsparcia osób z niepełnosprawnością. Rzecznik Praw Obywatelskich z dużą uwagą wsłuchuje się w te głosy i w pełni popiera sprzeciw wyrażany wobec odejścia Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej od planów stworzenia sieci specjalistycznych placówek dziennej opieki dla dorosłych osób z autyzmem oraz osób dorosłych z niepełnosprawnością sprzężoną i intelektualną. O skali rozgoryczenia może świadczyć fakt, że petycję wskazującą na konieczność poprawy sytuacji poprzez wyodrębnienie placówek odpowiednich m.in. dla osób z autyzmem podpisało już ponad 83 tysiące osób.
Rzecznik zwrócił uwagę, że ustawa o ochronie zdrowia psychicznego w art. 3 definiuje kategorię osób z zaburzeniami psychicznymi. Należą do niej: osoby chore psychicznie (wykazujące zaburzenia psychotyczne), osoby upośledzone umysłowo (niepełnosprawne intelektualnie) oraz osoby wykazujące inne zakłócenia czynności psychicznych, które zgodnie ze stanem wiedzy medycznej zaliczane są do zaburzeń psychicznych, a osoby te wymagają świadczeń zdrowotnych lub innych form pomocy i opieki niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym lub społecznym.
Wśród ww. grup osób z niepełnosprawnością poziom i zakres potrzebnego wsparcia jest bardzo zróżnicowany, co powoduje, że często w żadnej z grup nie mieszczą się osoby znacznie, wielorako niepełnosprawne oraz wymagające indywidualnego traktowania z uwagi np. na autyzm. Osoby te mają poważne trudności w uzyskaniu stosownego wsparcia w otwartym środowisku, a ich rodzice/opiekunowie nie mają żadnej pomocy w sprawowanej opiece.
Dostrzegając powyższe oraz w związku z wejściem w życie programu kompleksowego wsparcia dla rodzin „Za Życiem”, Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej przygotowało projekt zmian w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie środowiskowych domów samopomocy. Realizację potrzeb wskazywanych grup osób miało stanowić wprowadzenie nowego typu małolicznego środowiskowego domu samopomocy dla osób ze spektrum autyzmu – właśnie z uwagi na specyficzne potrzeby tych osób.
Tymczasem, wbrew wcześniejszym deklaracjom oraz zapisom w programie „Za życiem”, w ostatecznej wersji projektowanego rozporządzenia z dnia 12 grudnia 2018 r., a także obowiązującego rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2018 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie środowiskowych domów samopomocy, nie znalazły się regulacje o stworzeniu nowych form specjalistycznych placówek dziennej opieki dla dorosłych osób z autyzmem i dorosłych osób z niepełnosprawnością sprzężoną i intelektualną. Wyjaśniając motywy takich działań wskazano, iż obowiązujące i planowane przepisy prawa nie stwarzają przeszkód, aby w ramach już istniejących typów środowiskowego domu samopomocy utworzyć specjalistyczny dom dla osób ze sprzężonymi niepełnosprawnościami.
Przyjęte rozwiązanie spotkało się z krytyką środowiska osób z niepełnosprawnością, a w przestrzeni publicznej pojawiły się liczne głosy sprzeciwu wobec aktualnego brzmienia rozporządzenia dotyczącego środowiskowych domów samopomocy. Rodzice i opiekunowie osób z autyzmem poddają w wątpliwość zapewnienia Ministerstwa i wskazują, że środowiskowe domy samopomocy są przepełnione i osoby z autyzmem często się tam nie odnajdują. Środowiskowe domy samopomocy – ostatnie ogniwo dziennego wsparcia systemu opieki społecznej – są szansą dla osób z niepełnosprawnością na lepsze funkcjonowanie i zapobiegają ich izolacji.
W związku ze szczególną sytuacją osób z autyzmem, Rzecznik zwrócił się do Minister z prośbą o ewentualną zmianę obecnego stanowiska oraz podjęcie stosownych działań prawodawczych.