Zgłoszenie udziału w postępowaniu w sprawie skargi konstytucyjnej dotyczącej zasady udziału osoby zatrzymanej w posiedzeniu sądu rozpatrującego zażalenie na zatrzymanie (sygn. akt SK 6/16) z dnia 2016-05-21.
Zgłoszenie udziału w postępowaniu w sprawie skargi konstytucyjnej dotyczącej zasady udziału osoby zatrzymanej w posiedzeniu sądu rozpatrującego zażalenie na zatrzymanie (sygn. akt SK 6/16).
Rzecznik Praw Obywatelskich zakwestionował zgodność z Konstytucją RP przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia w zakresie w jakim nie gwarantują osobie zatrzymanej prawa do udziału w posiedzeniu sądu rozpatrującego zażalenie na zatrzymanie. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia wprowadza zasadę odbywania posiedzeń bez udziału stron. Przepisy regulujące postępowanie w sprawach o wykroczenia nie przewidują wprost możliwości udziału strony w posiedzeniu sądu rozpatrującego zażalenie na zatrzymanie, co oznacza, że udział strony w takim posiedzeniu jest niemożliwy, chyba że inaczej zarządzi prezes sądu lub sąd. Uniemożliwienie udziału w posiedzeniu w sprawie będącej przedmiotem skargi narusza nie tylko zasadę sprawiedliwości proceduralnej, ale także zasadę gwarantującą prawo do obrony. Z prawa do obrony wynika także prawo do udziału w czynnościach procesowych. Prawo udziału w posiedzeniu oznacza zarówno możliwość fizycznej obecności, jak i aktywności w jej trakcie. Zdaniem Rzecznika trudno jest znaleźć jakiekolwiek okoliczności uzasadniające ograniczenie zasady sprawiedliwości proceduralnej i prawa do obrony mogące uzasadniać wyłączenie możliwości udziału strony w postępowaniu sądu rozpoznającego zażalenie na zatrzymanie. Ustawodawca w sposób przekonujący nie wykazał jakichkolwiek dóbr, które mogłyby zostać naruszone przez dopuszczenie strony do udziału w takim posiedzeniu. Zakwestionowane przepisy w ocenie Rzecznika nie mają również oparcia w konstytucyjnej zasadzie proporcjonalności, która dopuszcza ustanawianie tylko takich ograniczeń, które nie naruszają istoty danej wolności lub prawa podmiotowego i tylko wtedy, gdy istnieje konieczność ich wprowadzenia w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia, moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób.
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, ograniczenie prawa osoby zatrzymanej do udziału w posiedzeniu sądu rozpatrującego zażalenie na zatrzymanie nie było uzasadnione w świetle przepisów Konstytucji. Nie przemawiała za takim ograniczeniem żadna doniosła wartość konstytucyjna. Brak konieczności dopuszczenia osoby wnoszącej zażalenie do udziału w posiedzeniu sądu może, zdaniem Trybunału, sprzyjać sprawności postępowania kontrolnego. Jednak dążenie do rozpoznania określonej sprawy w jak najkrótszym czasie nie powinno być celem nadrzędnym wobec konieczności wydania przez sąd sprawiedliwego i rzetelnego orzeczenia na podstawie wszechstronnych i zgodnych z prawdą materialną ustaleń faktycznych. Ponadto, pozbawienie osoby zatrzymanej - wymaganego z perspektywy konstytucyjnego prawa do sądu - prawa do udziału w posiedzeniu sądu rozpatrującego zażalenie na zatrzymanie stanowi jednocześnie nieuzasadnioną ingerencję w przysługujące jej prawo do obrony we wszystkich stadiach postępowania karnego.