Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie skargi konstytucyjnej dotyczącej zgodności z Konstytucją przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 2019-02-06.
Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie skargi konstytucyjnej dotyczącej zgodności z Konstytucją przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.
W skardze konstytucyjnej zarzucono, że art. 8 ust. 2a in fine w związku z art. 4 pkt 2 lit. a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych – w zakresie, w jakim nakłada na pracodawcę obowiązek publicznoprawny obliczania i uiszczania składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne od wynagrodzeń, które pracownik otrzymał na podstawie umowy cywilnoprawnej zawartej z podmiotem trzecim – narusza prawo do ochrony własności w związku z zasadą wprowadzania ograniczeń praw konstytucyjnych jedynie w drodze ustawy, a także w związku z zasadami dostatecznej określoności przepisów prawa oraz ochrony zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa. Ponadto, zdaniem skarżącej zakwestionowane unormowanie prowadzi do zróżnicowania sytuacji prawnej pracodawców i zleceniodawców, którzy w podobnym zakresie korzystają z pracy wykonywanej przez pracownika będącego jednocześnie zleceniobiorcą oraz uprzywilejowuje zleceniodawców, którzy zawierają umowy zlecenia z pracownikami swojego kontrahenta.
Ustawa systemowa wprowadziła za pośrednictwem art. 8 ust. 2a odrębną, rozszerzoną definicję pracownika. W myśl tego przepisu za pracownika w rozumieniu ustawy uważa się także inną osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia, innej umowy świadczenia usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. Skutkiem uznania osoby wskazanej w art. 8 ust. 2 a za pracownika jest objęcie jej obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnym, rentowymi, chorobowym i wypadkowym tak, jak pracownika. Ma to miejsce także wtedy, gdy umowa cywilnoprawna samoistnie nie pociągałaby za sobą skutku w postaci obowiązku podlegania ubezpieczeniu społecznemu.
Zgodnie z ustaloną wykładnią to pracodawca, a nie podmiot, z którym pracownik zawiera umowę cywilnoprawną, o której mowa w art. 8 ust. 2 a ustawy, ma obowiązek pełnienia roli płatnika składek. Pracodawca ma więc pełnić rolę płatnika składek należnych od kwot wynagrodzenia z tytułu umów, których nie jest stroną i o których zawarciu może nawet nie wiedzieć. W tym celu pracodawca powinien uwzględnić w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia oprócz przychodu pracownika z tytułu umowy o pracę, również jego przychód z tytułu umowy cywilnoprawnej zawartej z osobą trzecią. Pracodawca ma również obowiązek pobrania części składek finansowanych z wynagrodzenia pracownika oraz sfinansowania z własnych środków pozostałej części składek wynikających z takich dodatkowych umów.
W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich to kontrahent pracodawcy (podmiot trzeci) powinien realizować obowiązki płatnika składek. Przyjęcie wykładni, że art. 8 ust. 2a in fine uzasadnia nałożenie na pracodawców obowiązków płatnika składek ze względu na niepozostające w racjonalnym związku z celem i treścią ustawy kryterium wykonywania pracy na ich rzecz może uzasadniać zarzut naruszenia zasady równej ochrony praw majątkowych. Przyjęte rozwiązanie nie uwzględnia, że przedsiębiorca (osoba trzecia) i pracodawca posiadają rozbieżne interesy, a jedynym weryfikatorem ich działań jest rachunek ekonomiczny. Dodatkowo funkcjonowanie zleceniodawcy (osoby trzeciej) nie skupia się jedynie na relacji zachodzącej między stronami stosunku pracy. Jego więź z pracownikiem jedynie pośrednio uzależniona jest od umowy wiążącej go z pracodawcą. W tym kontekście budzi wątpliwości nałożenie na pracodawcę obowiązku opłacania składek w sytuacji, gdy decydentem w zakresie wysokości przychodu pozostaje inny podmiot.
W ocenie Trybunału Konstytucyjnego merytoryczne rozpoznanie skargi konstytucyjnej jest niedopuszczalne. Zdaniem Trybunału skarżąca nie określiła prawidłowo sposobu naruszenia swoich konstytucyjnych praw w ramach przedstawionego zarzutu niezgodności zakwestionowanej regulacji. Trybunał Konstytucyjny, orzekając, jest związany granicami wnoszonej skargi. Konsekwencją tego unormowania jest nałożenie na skarżącego obowiązku szczegółowego przedstawienia wzorca kontroli kwestionowanych przepisów. Prawidłowe wykonanie powyższego obowiązku polega nie tylko na wskazaniu przepisów konstytucyjnych naruszonych kwestionowaną regulacją, ale również na uprawdopodobnieniu postawionych zarzutów niekonstytucyjności. Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że skarga nie spełnia powyższych przesłanek, a powodem umorzenia postępowania jest oczywista bezzasadność zarzutów w nich sformułowanych oraz brak prawidłowego określenia sposobu naruszenia konstytucyjnych praw i wolności.