Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w sprawie ze skargi na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w przedmiocie odmowy przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego z dnia 2019-03-20.
Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w sprawie ze skargi na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w przedmiocie odmowy przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego.
Skarżący wystąpił do Centrum Świadczeń o przyznanie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w związku z opieką nad niepełnosprawną żoną. Równocześnie złożył wniosek o uchylenie zasiłku dla opiekuna, w którym wskazał, że celem tego wniosku jest uchylenie zasiłku dla opiekuna w sytuacji jednoczesnego przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego, aby nie wystąpiła negatywna przesłanka przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego wynikająca z przepisów u.o.ś.r. Rozpoznając wniosek skarżącego organ I instancji odmówił przyznania świadczenia pielęgnacyjnego, ze względu na okoliczność, że żona skarżącego ma aktualnie 57 lat, a pierwsze orzeczenie lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych uzyskała w wieku 39 lat. Zatem niepełnosprawność nie powstała przed ukończeniem 18. roku życia lub w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25. roku życia.
Samorządowe Kolegium Odwoławcze postanowiło zaskarżoną decyzję utrzymać w mocy, jednakże z innych przyczyn niż podane w uzasadnieniu przez organ I instancji. Wątpliwości Kolegium co do uprawnienia do świadczenia pielęgnacyjnego powstały na tle art. 17 ust. 5 pkt. 1 lit. b u.o.ś.r., który stanowi, że świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, świadczenia pielęgnacyjnego lub zasiłku dla opiekuna. Fakt, że skarżący posiada prawo do zasiłku dla opiekuna, w ocenie Kolegium, stanowi jedyną przeszkodę na tym etapie postępowania do przyznania świadczenia pielęgnacyjnego. Kolegium wskazało, że z akt sprawy wynika, iż skarżący wniósł o uchylenie tej decyzji, jednakże do chwili orzekania przez organ odwoławczy nie ma decyzji uchylającej prawo do zasiłku dla opiekuna.
W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich z przedstawioną przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze argumentacją nie sposób się zgodzić. Organ administracji dokonując wykładni przepisu art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. b u.o.ś.r. poprzestał na jego literalnym brzmieniu przyjmując, że w stanie faktycznym rozpatrywanej sprawy może on znaleźć zastosowanie. Jednak zgodnie z aktualną teorią wykładni prawa, nie istnieje czyste, abstrakcyjne znaczenie przepisu, które mogłoby być przyjęte bez jakichkolwiek zabiegów interpretacyjnych. Nawet pozornie proste przepisy wymagają bowiem dokonywania pewnych założeń i przyjmowania pewnych definicji i konkretnego rozumienia słów i kontekstów. Zastosowanie przez organ II instancji wyłącznie wykładni gramatycznej doprowadziło do rozstrzygnięcia, które w świetle powszechnie akceptowanych wartości jest rażąco niesłuszne, niesprawiedliwe, nieracjonalne i niweczące ratio legis u.o.ś.r. Odstępstwo od sensu językowego przepisu było nie tylko prawem, ale wręcz obowiązkiem organu. Nie może zatem budzić wątpliwości, że sytuacja prawna będąca przedmiotem niniejszej skargi uzasadniała konieczność kreatywnej interpretacji przepisu art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. b u.o.ś.r. i odstąpienia od jego literalnego sensu w celu zapewnienia zgodności wykładni przepisu z Konstytucją.
W ocenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego za nieprawidłowe należało uznać stanowisko Kolegium co do wskazanej w zaskarżonej decyzji materialno-prawnej podstawy odmowy przyznania wnioskowanego świadczenia, zaistniałej w związku z posiadaniem przez skarżącego ustalonego prawa do zasiłku dla opiekuna. Zdaniem Sądu fakt, że skarżącemu uniemożliwiono w istocie realizację prawa wyboru świadczenia korzystniejszego, nie może uzasadnić jego odmowy. Jak bowiem wynikało z zaskarżonej decyzji SKO, przyczyną odmowy było pozostawanie w obrocie decyzji o przyznanie zasiłku dla opiekuna i dopiero jej wyeliminowanie z obrotu uzasadniać mogło przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego. Przyjmując takie stanowisko organ odpowiedzialność za brak realizacji prawa wyboru świadczenia korzystniejszego nałożył jedynie na wnioskodawcę, pomijając fakt, że poza złożeniem wniosku o wyborze świadczenia korzystniejszego nie on miał wpływ na realizację tego prawa, lecz organy. Ponadto, w ocenie Sądu z uwagi na fakt, że świadczenia te nie mogą być przyznawane w zbiegu, a zasiłek dla opiekuna jest niższy niż świadczenie pielęgnacyjne za okres, w którym wypłacony był zasiłek, a następnie przyznano świadczenie pielęgnacyjne, organ winien to rozliczyć przez ustalenie należnej wnioskującemu różnicy między kwotą wypłaconą a przyznaną zaliczając na poczet przyznanego świadczenia pielęgnacyjnego kwotę wypłaconego zasiłku dla opiekuna.