Skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego na wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego oddalający skargę na interpretację Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej w przedmiocie podatku dochodowego od osób fizycznych z dnia 2019-03-25.
Skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego na wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego oddalający skargę na interpretację Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej w przedmiocie podatku dochodowego od osób fizycznych.
Skarżący sformułował pytanie, czy wypłacone odsetki ustawowe od zasądzonej przez sąd kwoty odszkodowania (zadośćuczynienia za krzywdę) oraz renty podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Zdaniem skarżącego, skoro wolne od opodatkowania są kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, to reguła ta znajdzie zastosowanie także w odniesieniu do odsetek. Podkreślił, że ustawodawca posłużył się pojęciem "kwoty", która obejmuje zarówno odszkodowania, zadośćuczynienia, odsetki, jak i inne świadczenia pieniężne. Ponadto wskazał, że obowiązek zapłaty odsetek nie powstałby, gdyby ubezpieczyciel wypłacił zasądzoną należność w terminie.
Zdaniem Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej otrzymane przez skarżącego odsetki ustawowe od zadośćuczynienia i renty, o których mowa w przepisach Kodeksu cywilnego nie podlegają zwolnieniu, gdyż stanowią przychód z innych źródeł, podlegający opodatkowaniu PIT, na zasadach ogólnych według skali podatkowej. W uzasadnieniu Dyrektor KIS wskazał, że odsetki są świadczeniem ubocznym, pozostającym w ścisłym związku z należnością główną, jednak źródło ich powstania różni się od powstania długu głównego. W związku z tym, odsetek nie można utożsamiać ze świadczeniem odszkodowawczym czy też innym świadczeniem.
Wojewódzki Sąd Administracyjny orzekł z kolei, że przepisy regulujące zwolnienia podatkowe powinny być interpretowane ściśle, a nie rozszerzająco. Są one bowiem odstępstwem od ogólnej zasady powszechności opodatkowania. Oznacza to, że jeśli ustawodawca nie wymienił odsetek od odszkodowania, jako podlegających zwolnieniu, to przyjęcie odmiennego poglądu byłoby przejawem niedopuszczalnego zastosowania wykładni rozszerzającej. To że w świetle prawa cywilnego odsetki wiążą się i zależą od zasadności roszczenia głównego, nie zmienia zupełnie odrębnego tytułu, z którego wywodzą się odsetki na gruncie podatkowym.
W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich prymat dokonywania ścisłej interpretacji przepisów o zwolnieniach podatkowych nie może być traktowany jako bezwzględnie obowiązujący, zwłaszcza gdy dotyczy przypadków takich jak sprawa skarżącego, kiedy ostateczny efekt wykładni literalnej prowadzi do naruszenia standardów konstytucyjnych, np. zasady sprawiedliwości społecznej i słuszności. Nie sposób więc w prezentowanej przez sąd pierwszej instancji wykładni przepisów ustawy o PIT doszukać się ochrony praw podatnika. Zdaniem Rzecznika reguła ścisłej interpretacji przepisów podatkowych wprowadzających ulgi i zwolnienia ma pewne, nieprzekraczalne granice, które wyznaczają m.in. standardy konstytucyjne. Rzecznik nie znajduje uzasadnienia dla różnego traktowania pod kątem podatkowym odsetek za opóźnienie i należności głównych, które to właśnie z powodów społecznych zostały zwolnione z opodatkowania. W przypadku odszkodowania przyczyną jego wypłaty jest uprzednie zaistnienie szkody, stąd też odszkodowanie, które służyć ma naprawieniu czy też pokryciu szkody, nie stanowi realnego przysporzenia majątkowego. Niecelowe byłoby zatem opodatkowywanie tego rodzaju świadczenia. Tym bardziej niecelowe jest opodatkowanie świadczeń otrzymanych z tytułu szkody na osobie powstałej w wyniku uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, czy też zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę i cierpienie.
Naczelny Sąd Administracyjny nie zgodził się z wyrażonym w skardze kasacyjnej poglądem Rzecznika, że Sąd pierwszej instancji podzielając stanowisko Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej dokonał niewłaściwej kwalifikacji odsetek, błędnie przypisując je do innego niż należność główna źródła przychodów (art. 20 ust. 1 u.p.d.o.f.). Skądinąd Rzecznik poglądu takiego szerzej nie uzasadnił, natomiast argumenty skargi kasacyjnej nie byty ukierunkowane na podważenie tej ogólnej zasady na gruncie art. 21 u.p.d.o.f., a więc kwalifikowania odsetek do odrębnego źródła przychodów niż należność główna, lecz na odnoszoną tylko do dwóch konkretnych przepisów tego artykułu (art. 21 ust. 1 pkt 3b i pkt 3c u.p.d.o.f.) celowość odejścia od tej zasady, głównie z powodów aksjologicznych. Niezasadny jest również zarzut naruszenia art. 2a Ordynacji podatkowej. Przepis ten nie może być traktowany jako abstrakcyjny, „uniwersalny argument” przemawiający za orzekaniem w każdym przypadku na korzyść podatnika. Zgodnie z jego brzmieniem, znajduje on zastosowanie wówczas, gdy istnieją niedające się usunąć wątpliwości co do treści przepisów prawa. W niniejszej sprawie sytuacja taka nie miała miejsca, gdyż wątpliwości co do wykładni spornych przepisów zostały już przezwyciężone.