Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie realizacji wyroku Trybunału Konstytucyjnego dotyczącego zgodności z Konstytucją ustawy o emeryturach i rentach.

Trybunał Konstytucyjny po rozpoznaniu, z udziałem Rzecznika Praw Obywatelskich na rozprawie w dniu 6 marca 2019 r., pytania prawnego Sądu Okręgowego uznał, że art. 25 ust. 1b ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, w brzmieniu obowiązującym do 30 września 2017 r., w zakresie, w jakim dotyczy urodzonych w 1953 r. kobiet, które przed 1 stycznia 2013 r. nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 tej ustawy, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji (P 20/16). Skutkiem tego wyroku jest prawo wznowienia postępowania z mocy art. 190 ust. 4 Konstytucji dla wszystkich kobiet urodzonych w 1953 r. objętych zakresem orzeczenia Trybunału.

W pisemnym uzasadnieniu, oceniając skutki wyroku Trybunał wskazał, że pojęcie "wznowienia postępowania" ma szersze znaczenie niż pojęcie "wznowienia" w sensie technicznym, przewidziane w odpowiednich procedurach regulowanych w ustawach i obejmuje wszelkie instrumenty proceduralne stojące do dyspozycji stron, organów i sądów, wykorzystanie których umożliwia przywrócenie stanu konstytucyjności orzeczeń". Zdaniem TK przepisy dotyczące wznowienia postępowania nie uwzględniają specyficznej sytuacji związanej z obowiązkiem sanacji konstytucyjności w sprawach dotyczących emerytury kobiet, które przed dniem 1 stycznia 2013 r. nabyły prawa do emerytury na podstawie art. 46 ustawy emerytalnej. Pozostawiają tym samym znaczny margines dowolności organom i sądom w rozstrzygnięciu następstw wyroku w konkretnych wypadkach.

Jednocześnie Trybunał Konstytucyjny zwrócił uwagę, że ustawodawca powinien wprowadzić odpowiednie regulacje w celu zagwarantowania jednolitych zasad zwrotu świadczeń należnych uprawnionym. W ocenie Rzecznika powinno to dotyczyć także kobiet, które przed uprawomocnieniem się decyzji organu rentowego wycofały wnioski w celu umorzenia postępowania oraz tych, które nigdy nie składały wniosków, uznając takie działanie za niecelowe. Ze skarg napływających do Biura RPO wynika, że osoby takie są informowane w organach rentowych, że do nich nie znajdzie zastosowania możliwość korzystniejszego wyliczenia tzw. dożywotniej emerytury po wyroku Trybunału.

W związku z powyższym, Rzecznik zwrócił się do Minister z prośbą o przekazanie informacji o planowanych działaniach legislacyjnych, niezbędnych dla należytej realizacji wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 marca 2019 r.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w piśmie z 31 maja 2019 r. wskazał, że w dniu 8 maja br. odbyło się pierwsze posiedzenie Komisji Ustawodawczej Senatu RP dotyczące realizacji wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 marca 2019 r., (sygn. akt P 20/16). Senacka Komisja Ustawodawcza po zapoznaniu się z sentencją orzeczenia oraz jego zakresem podmiotowym i przedmiotowym jednogłośnie przyjęła uchwałę, o podjęciu inicjatywy ustawodawczej służącej wykonaniu orzeczenia TK. Z uwagi na charakter posiedzenia, zapadłe w jego trakcie ustalenia nie dotyczyły szczegółowych rozwiązań legislacyjnych, które zostaną opracowane w toku dalszych prac Komisji Ustawodawczej. Obecni na posiedzeniu przedstawiciele Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zadeklarowali współpracę w opracowaniu projektu ustawy wykonującej przedmiotowe orzeczenie. O dalszych pracach dotyczących należytej realizacji przedmiotowego orzeczenia Trybunału oraz o ostatecznym kształcie projektowanych rozwiązań zadecyduje przebieg dyskusji parlamentarnych w Sejmie i Senacie RP.