Wystąpienie do Prezesa Rady Ministrów w sprawie funkcjonowania Rejestru Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym z dnia 2019-04-08.
Wystąpienie do Prezesa Rady Ministrów w sprawie funkcjonowania Rejestru Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym.
Do Rzecznika Praw Obywatelskich wciąż napływają wnioski obywateli dotyczące funkcjonowania Rejestru Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym. Zastrzeżenia budzi przede wszystkim umieszczanie w rejestrze danych osób nieletnich.
Rzecznik wskazał, że Konstytucja w sposób szczególny chroni prawa dziecka. Nie ulega wątpliwości, że dzieci są podmiotami praw i wolności konstytucyjnych, takich jak prawo do zdrowia, życia czy prywatności. Ponadto, należy w tym kontekście zwrócić uwagę na normę wyrażoną w art. 72 ust. 1 Konstytucji, zgodnie z którym: "Rzeczpospolita Polska zapewnia ochronę praw dziecka. Każdy ma prawo żądać od organów władzy publicznej ochrony dziecka przed przemocą, okrucieństwem, wyzyskiem i demoralizacją". O szczególnej ochronie praw dziecka świadczą również konstytucyjne normy odnoszące się do ochrony jego zdrowia, ochrony przed wyzyskiem ekonomicznym, prawa do nauki czy pomocy socjalnej.
Tymczasem, zgodnie z obowiązującym w Polsce prawem, usuwanie danych nieletnich z rejestru następuje co do zasady 10 lat po ukończeniu przez nieletniego 18. roku życia, co oznacza, że niejednokrotnie dane nieletnich są w rejestrze znacząco dłużej niż dane sprawców pełnoletnich i przez cały ten czas muszą oni liczyć się z możliwością ujawnienia swoich wrażliwych danych. Zagrożenie to jest tym bardziej realne, że poza organami ścigania i wymiarem sprawiedliwości do danych mają dostęp inne podmioty koncentrujące swoją działalność na różnych formach opieki nad dziećmi. W doktrynie wskazuje się, że dostęp ten jest niezwykle łatwy. Procedura uzyskiwania informacji z rejestru z dostępem ograniczonym polega na rejestracji i zalogowaniu, a podstawa faktyczna zapytania nie podlega weryfikacji.
Rzecznik zauważył również, że zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym osoba, której dane zostały zamieszczone w rejestrze ma obowiązek zgłoszenia faktycznego adresu pobytu w jednostce organizacyjnej Policji właściwej ze względu na miejsce tego pobytu oraz zgłaszania każdorazowej zmiany faktycznego adresu pobytu, najpóźniej w trzecim dniu tego pobytu. Biorąc pod uwagę wspomniany okres przetwarzania danych nieletnich w rejestrze trzeba stwierdzić, że jest to szczególnie dotkliwy obowiązek, który będzie negatywnie oddziaływał na możliwość osiągnięcia celów postępowania w sprawach nieletnich.
W ocenie Rzecznika przyjęcie opisanych wyżej rozwiązań przez polskiego ustawodawcę jest błędem i może mieć nieproporcjonalne konsekwencje dla młodych ludzi. Obecnie, w dobie rozwoju nowoczesnych technologii informacyjnych jednorazowe nieautoryzowane ujawnienie informacji może się wiązać z jej nieograniczonym czasowo funkcjonowaniem w sferze publicznej. W wypadku młodych osób może to rzutować na ich zdrowie psychiczne, relacje społeczne czy możliwość zdobycia pracy. Dlatego ustawodawca konstytucyjny powinien ze szczególną starannością przewidywać konsekwencje ujawniania danych dotyczących jednostki. Zdaniem Rzecznika fakt, że dane są ujawniane w rejestrze z dostępem ograniczonym nie niweluje w stopniu wystarczającym omawianego wyżej ryzyka i jest nieproporcjonalne.
Rzecznik zwrócił się do Premiera z prośbą o ustosunkowanie się do przedstawionego problemu oraz podjęcie działań zmierzających do przywrócenia stanu zgodnego z Konstytucją.