Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie sytuacji dorosłych osób ze spektrum autyzmu.

Osoby z autyzmem są bardziej zagrożone dyskryminacją, niż osoby dotknięte innymi niepełnosprawnościami. Dyskryminacja ze względu na niepełnosprawność oznacza wszelkie formy różnicowania, wykluczania lub ograniczania ze względu na niepełnosprawność, których celem lub wynikiem jest utrudnienie lub uniemożliwienie uznania, korzystania lub egzekwowania wszelkich praw człowieka i fundamentalnych swobód, na równych zasadach z innymi obywatelami, w sferze politycznej, gospodarczej, społecznej, kulturowej, obywatelskiej i innej.

W związku z pojawiającymi się w przestrzeni publicznej krytycznymi uwagami odnośnie przedstawionego przez resort polityki społecznej projektu zmiany rozporządzenia w sprawie środowiskowych domów samopomocy Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się z prośbą o ponowne przeanalizowanie proponowanych rozwiązań, gdyż wydają się one - w obecnym kształcie - niewystarczające dla skutecznej realizacji praw osób ze spektrum autyzmu.

W opinii Rzecznika stworzenie sieci placówek dziennej opieki dedykowanej osobom z zaburzeniami spektrum autyzmu jest koniecznością, a ich charakter oraz sposób funkcjonowania powinien w pełni odpowiadać potrzebom tych osób. Sytuacja, gdy projektowana regulacja zmieniająca rozporządzenie w sprawie środowiskowych domów samopomocy w istocie sprowadza się tylko do utworzenia nowego typu placówki (typ D) bez dookreślenia szczegółowych standardów funkcjonowania i świadczenia wsparcia dostosowanych do potrzeb osób ze spektrum autyzmu, może budzić poważne obawy co do efektywności takiego rozwiązania.

Najistotniejsze, zdaniem Rzecznika kwestie związane ze środowiskowym systemem wsparcia osób dla osób z autyzmem, wymagające uregulowania to: wyodrębnienie małych specjalistycznych placówek oddzielnych dla osób z autyzmem oraz dla osób z niepełnosprawnościami sprzężonymi, gdyż każda z tych grup osób wymaga innego wsparcia; ograniczenie liczby uczestników środowiskowych domów samopomocy dla osób ze spektrum autyzmu do 10; dookreślenie, iż wskaźnik zatrudnienia pracowników zespołu wspierająco-aktywizującego w środowiskowym domu samopomocy dla osób ze spektrum autyzmu wynosi 1:1 (1 etat na 1 uczestnika) oraz zwiększenie finansowania tego typu placówek.

Rzecznik wskazał, że środowiskowe domy samopomocy to ostatnie ogniwo dziennego wsparcia systemu opieki społecznej, które jest szansą dla osób z niepełnosprawnością na lepsze funkcjonowanie i zapobiega ich izolacji. Nie powinna istnieć sytuacja, gdy osoba z niepełnosprawnością jest takiego wsparcia pozbawiona. Wydaje się więc zasadne dokonanie kompleksowej, ogólnokrajowej analizy zarówno w aspekcie dostępności środowiskowych domów samopomocy dla wymagających specjalistycznego wsparcia osób ze spektrum autyzmu, jak i oszacowania skali potrzeb.

W związku z powyższym, Rzecznik zwrócił się do Minister z prośbą o rozważenie zasadności podjęcia działań w celu modyfikacji projektowanych regulacji dotyczących środowiskowych domów samopomocy.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w piśmie z 29 kwietnia 2019 r. poinformował, że wychodząc naprzeciw potrzebom osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu lub niepełnosprawnościami sprzężonymi oraz postulatom organizacji pozarządowych działających na rzecz tych osób, ich opiekunów oraz kierowników środowiskowych domów samopomocy, Ministerstwo opracowało projekt nowelizacji rozporządzenia w sprawie środowiskowych domów samopomocy, zakładający wprowadzenie oddzielnego typu ŚDS - D dla osób ze spektrum autyzmu lub/i osób z niepełnosprawnością sprzężoną. Dodatkowo w Ministerstwie odbyło się spotkanie z przedstawicielami środowiska osób ze spektrum autyzmu. Podczas spotkania ustalono, że resort polityki społecznej ponownie dokona stosownej diagnozy i analizy potrzeb jednostek samorządu terytorialnego oraz ich zainteresowania w zakresie prowadzenia małych środowiskowych domów samopomocy typu D (dla osób ze spektrum autyzmu) i E (dla osób z niepełnosprawnością sprzężoną) odrębnie dla tych grup osób. Po dokonaniu tej analizy rozważona zostanie ewentualna zmiana zapisów w ww. projekcie.