Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich



Kasacja w sprawie zaniechania dokonania wszechstronnej kontroli odwoławczej poza granicami środka odwoławczego z dnia 2019-05-07.

Adresat:
Sąd Najwyższy
Sygnatura:
II.510.828.2017
Data sprawy:
2019-05-07
Rodzaj sprawy:
kasacja karna (RKK)
Nazwa zepołu:
Zespół Prawa Karnego
Wynik sprawy:
nieuwzględnienie wystąpienia Rzecznika
Opis sprawy:

Kasacja w sprawie zaniechania dokonania wszechstronnej kontroli odwoławczej poza granicami środka odwoławczego.

Sąd Okręgowy stwierdził prawną dopuszczalność przekazania obywatela Republiki Chińskiej (Tajwanu), chińskim organom wymiaru sprawiedliwości, na podstawie wniosku o wydanie osoby sporządzonego przez Śledcze Biuro Kryminalne Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego Chińskiej Republiki Ludowej celem przeprowadzenia postępowania karnego w zakresie objętym wnioskiem. Powyższe orzeczenie zostało zaskarżone przez obrońcę ściganego w całości. W uzasadnieniu zażalenia wyjaśniono m.in., że ryzyko naruszenia praw człowieka po przekazaniu stronie chińskiej, w postaci stosowania tortur i innego nieludzkiego poniżającego traktowania zachodzi zarówno na etapie postępowania rozpoznawczego, jak i po prawomocnym skazaniu. Procesy toczące się w Chińskiej Republice Ludowej nie mają cech rzetelności, a fundamentem systemu penitencjarnego w Chinach jest praca przymusowa. Powyższe jest niezwykle istotne w kontekście konfliktu polityczno-militarnego, który od lat toczy się pomiędzy Chińską Republika Ludową, a Republiką Chińską. Sąd Apelacyjny utrzymał zaskarżone postanowienie w mocy.

Rzecznik Praw Obywatelskich zauważył, że w przypadkach określonych w k.p.k sąd odwoławczy jest zobowiązany do wyjścia poza granice określone w środku odwoławczym, a więc poza wynikający z zażalenia zakres kontroli odwoławczej. Sąd powinien więc również zbadać, czy utrzymanie w mocy zaskarżonego orzeczenia nie byłoby rażąco niesprawiedliwe. Tymczasem Sąd Apelacyjny nie zwrócił uwagi na fakt, że poza zakresem analizy Sądu I instancji była odpowiedź na pytanie, czy w niniejszej sprawie nie istnieje ryzyko naruszenia art. 3 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka w kontekście grożącej ściganemu kary dożywotniego pozbawienia wolności. Powyższe było niezbędne do udzielenia przez Sąd wyczerpującej odpowiedzi na pytanie, czy w sprawie nie zachodzi wskazana w art. 604 § 1 pkt 7 k.p.k. bezwzględna przeszkoda ekstradycyjna - obawa, że w państwie żądającym wydania może dojść do naruszenia wolności i praw osoby wydanej. W tym stanie rzeczy utrzymanie w mocy zaskarżonego orzeczenia należy uznać za rażąco niesprawiedliwe w rozumieniu przepisów postępowania karnego.

 


Data odpowiedzi:
2020-10-01
Opis odpowiedzi:
Kasacja oddalona (postanowienie z 1 października 2020 r., sygn. akt II KK 154/19).
Sąd Apelacyjny wskazał, że dla uznania ekstradycji za prawnie niedopuszczalną w pryzmacie art. 3 EKPC konieczne jest wykazanie istnienia rzeczywistego ryzyka niezachowania tej normy w konkretnych okolicznościach i wobec konkretnej, objętej wnioskiem o ekstradycję osoby. W dalszym toku swych rozważań taką weryfikację przeprowadził. Sąd przeanalizował sytuację ściganego, czyn o który jest podejrzany, w tym m.in. podwyższającą wymiar kary okoliczność działania w zorganizowanej grupie przestępczej. Ustalił nadto, że nie ma jakichkolwiek przesłanek do uznania prawdopodobieństwa naruszenia przez Chińską Republikę Ludową praw i minimalnych standardów określonych w art. 3 i 6 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Ponadto, Sąd Najwyższy dostrzegł w przedmiotowej sprawie także inną relewantną okoliczność. Opisane we wniosku czyny są przestępstwami kwalifikowanymi z art. 26 i art. 266 prawa karnego Chińskiej Republiki Ludowej, co w rodzimym kodeksie karnym stanowi odpowiednik przepisu art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 258 § 1 k.k. i art. 65 § 1 k.k. Okoliczność ta wypełnia standard podwójnej karalności. Odnośnie do podnoszonego zarzutu rażącej nieproporcjonalności tego typu sankcji w stosunku do sankcji grożących w Polsce za tego rodzaju przestępstwa Sąd Najwyższy uznał, że istotnie, w Polsce sankcja grożąca za analogiczne przestępstwo jest zdecydowanie mniejsza. Oceniając jednak niniejszą sprawę w jej całokształcie należy po pierwsze przyznać prymat państw do swobodnego ustanawiania sankcji za poszczególne przestępstwa, przy uwzględnieniu ich tradycji, kultury i obowiązującego systemu prawnego.