Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego na decyzję Ministra Zdrowia odmawiającą zgody na pokrycie kosztów leku.

Centrum Onkologii wystąpiło do Ministra Zdrowia z wnioskiem o wydanie zgody na pokrycie kosztów leku w ramach ratunkowego dostępu do technologii lekowych. Minister Zdrowia odmówił pokrycia kosztów leku. W uzasadnieniu wyjaśnił, że w leczeniu świadczeniobiorcy nie zostały wykorzystane wszystkie dostępne metody leczenia finansowane ze środków publicznych. Szpital w ustawowym terminie złożył wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. Pacjentka złożyła wniosek o przyłączenie do postępowania w charakterze strony, ponowne rozpatrzenie sprawy oraz wydanie zgody na pokrycie kosztów. Minister Zdrowia, nie odnosząc się do pisma pacjentki, wydał decyzję o utrzymaniu w mocy decyzji wydanej w pierwszej instancji. Dopiero po wydaniu decyzji Minister Zdrowia poinformował pacjentkę, że zdaniem Organu nie jest ona stroną postępowania. W piśmie tym nie poinformowano jednak pacjentki o wydaniu ostatecznej w toku instancji decyzji.

Rzecznik Praw Obywatelskich zauważył, że w świetle art. 28 Kodeksu postępowania administracyjnego, stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek. Interes prawny pojawia się wówczas, gdy istnieje związek między obowiązującą normą prawa materialnego, a sytuacją prawną konkretnego podmiotu prawa, polegający na tym, że akt stosowania tej normy może mieć wpływ na sytuację tego podmiotu w zakresie prawa materialnego. W ocenie Rzecznika tak rozumiany interes prawny pacjentki w uzyskaniu zgody na pokrycie kosztów leku w ramach ratunkowego dostępu do technologii lekowych wynika z przepisów ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, który stanowił materialnoprawną podstawę zaskarżonej decyzji. Wszystkie okoliczności wymienione w tych przepisach, a także ich literalne brzmienie w sposób bezpośredni odnoszą się do sytuacji pacjenta. W toku postępowania organ bada zatem zasadność wydania zgody na uruchomienie ratunkowego dostępu do technologii lekowych w odniesieniu do sytuacji konkretnego pacjenta.

Ponadto, Rzecznik wskazał, że ratunkowy dostęp do technologii lekowych, w odróżnieniu od pozostałych świadczeń gwarantowanych, jest świadczeniem o charakterze indywidualnym, tj. opartym na indywidualnej decyzji ministra właściwego do spraw zdrowia wyrażającego zgodę na finansowanie w odniesieniu do konkretnego pacjenta. Oznacza to, że w świetle ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych Minister bada stan faktyczny odnoszący się do konkretnego pacjenta i rozstrzyga w przedmiocie realizacji jego uprawnienia do otrzymania świadczenia z zakresu ochrony zdrowia. To, w ocenie Rzecznika, w sposób jednoznaczny przesądza, że pacjent ma interes prawny w postępowaniu dotyczącym zastosowania wobec niego ratunkowego dostępu do technologii lekowych.

Pozbawienie pacjentki możliwości wzięcia udziału w postępowaniu dotyczącym jej interesu prawnego oznacza naruszenie jej prawa do procesu administracyjnego oraz uprawnienia do zaskarżenia decyzji wydanej w pierwszej instancji. W związku z tym, błędne ustalenie interesu prawnego przez organ prowadzący postępowanie oznacza automatyczne naruszenie prawa obywatela do obrony w procesie administracyjnym, na które składają się wszystkie konstytucyjne i ustawowe gwarancje rozpatrzenia jego sprawy w sposób rzetelny i sprawiedliwy. Pominięcie udziału pacjentki w toku postępowania poprzedzającego wydanie zaskarżonej decyzji spowodowało sytuację, w której w sposób władczy rozstrzygnięto o jej statusie prawnym bez udzielenia jej możliwości zajęcia stanowiska co do przedmiotu rozstrzygnięcia sprawy.