Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Sądem Okręgowym sprawie decyzji Prezydenta Miasta o zakazie organizacji zgromadzenia.

Uczestnik postępowania w dniu 23 maja 2019 r. złożył do Urzędu Miasta zawiadomienie o zamiarze zorganizowania zgromadzenia, którego celem miało być zwrócenie uwagi na dyskryminację osób LGBTQ. Również 23 maja 2019 r. do Urzędu Miasta wpłynęło 29 innych zawiadomień od osób fizycznych o zamiarze zorganizowania zgromadzenia w trybie uproszczonym w tym samym dniu. Część z nich, tj. 12 zgromadzeń, zaplanowano na tą samą trasę przemarszu co Marsz Równości, a pozostałe, tj. 17 zgromadzeń, na miejsca znajdujące się w niewielkiej odległości od Marszu Równości. Urząd Miejski zwrócił się do Komendanta Miejskiego Policji z informacją o zgłoszonym zgromadzeniu oraz z prośbą o opinię na temat potencjalnych zagrożeń, które może nieść jego organizacja. Komendant wskazał, że organizowanie w jednym miejscu i czasie imprez, w których może wziąć udział kilka - kilkanaście tysięcy osób o różnych poglądach i ideałach stanowi ryzyko zakłócenia bezpieczeństwa dla ich uczestników oraz osób postronnych, odnosząc się tym samym do zagrożenia związanego ze zgłoszeniem kontrmanifestacji. W związku z powyższym, Prezydent Miasta, na podstawie ustawy Prawo o zgromadzeniach, zakazał organizacji Marszu Równości. Za przesłankę zakazu organizacji zgromadzenia Prezydent uznał więc zagrożenie życia lub zdrowia ludzi albo mienia w znacznych rozmiarach.

Rzecznik Praw Obywatelskich zauważył, że zgodnie z art. 57 Konstytucji każdemu zapewnia się wolność organizowania pokojowych zgromadzeń i uczestniczenia w nich, a ograniczenia tej wolności może określać ustawa. Natomiast podstawowym obowiązkiem władzy publicznej związanym z wolnością zgromadzeń publicznych jest umożliwienie zgromadzenia i zabezpieczenie jego pokojowego przebiegu. Z kolei, stosownie do art. 32 Konstytucji, wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne, a tym samym równe prawo do organizowania zgromadzeń i manifestowania swoich poglądów, nawet jeśli poglądy te mogą budzić kontrowersje lub opór w części społeczeństwa.

W ocenie Rzecznika w przypadku konfliktu konstytucyjnie gwarantowanej wolności zgromadzeń z innymi prawami, takimi jak bezpieczeństwo czy porządek publiczny, wolność zajmuje pozycję równorzędną. Należy podkreślić, że ocena, czy odbycie zgromadzenia może zagrażać życiu lub zdrowiu ludzi albo mieniu w znacznych rozmiarach, musi odnosić się do organizatorów i uczestników zgromadzenia, a nie do osób niechętnych zgromadzeniu. Ponadto, organ wydający decyzję o zakazie zgromadzenia nie może oprzeć się jedynie na podejrzeniach czy przypuszczeniach, gdyż obowiązkiem organów administracji publicznej jest wskazanie i wnikliwa identyfikacja negatywnych aspektów zgromadzenia na tle konkretnych okoliczności sprawy.

Zdaniem Rzecznika dokonując oceny, czy zgłoszone zgromadzenie zagraża życiu lub zdrowiu ludzi albo mieniu w znacznych rozmiarach organ powinien był odnieść się wyłącznie do zachowania organizatorów i uczestników przedmiotowego zgromadzenia, nie zaś do przewidywanego zachowania osób trzecich, w tym organizatorów innych zgromadzeń zaplanowanych na ten sam dzień i ich uczestników o skrajnie odmiennych poglądach. Tymczasem Prezydent Miasta zakazał organizacji wszystkich zgromadzeń zaplanowanych posługując się dokładnie tą samą argumentacją, bez wskazania, które zarzuty odnoszą się do poszczególnych organizatorów lub uczestników. Jak wynika z uzasadnienia decyzji, źródła zagrożeń Prezydent dopatruje przede wszystkim w znacznej liczbie uczestników wszystkich zgromadzeń rozpatrywanych łącznie, podczas gdy przewidywana, wskazana przez organizatorów liczba uczestników Marszu Równości to 500 osób i to tę liczbę organ powinien był wziąć pod uwagę dokonując oceny stopnia zagrożenia stwarzanego przez to zgromadzenie. Oznacza to, że Prezydent posłużył się de facto zasadą tzw. odpowiedzialności zbiorowej obarczając organizatorów i uczestników pokojowego zgromadzenia odpowiedzialnością za liczbę uczestników kontrmanifestacji i ich potencjalne zachowanie, na które organizatorzy Marszu Równości nie mogą mieć wpływu.

 

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Stanowisko uwzględnione (postanowienie z 8 czerwca 2019 r., sygn. akt I Ns 185/19). W ocenie Sądu Okręgowego Prezydent Miasta nie rozważył możliwości przeprowadzenia rozprawy administracyjnej, nie dokonał szczegółowej analizy ryzyka zagrożenia, nie wykazał że brak jest możliwości wzmocnienia służb mundurowych w celu zabezpieczenia przedmiotowych zgromadzeń. Powołanie się przez Prezydenta Miasta w zaskarżonych decyzjach w tym zakresie jedynie na stanowisko Komendanta Miejskiego Policji, uznać należy za niewystarczające. Ponadto, mając na uwadze wykładnię art. 14 pkt 2 ustawy Prawo o zgromadzeniach, zdaniem Sądu w przypadku zgromadzenia organizowanego przez wnioskodawców nie wystąpiła przesłanka określona w tym przepisie. Sąd uznał, że ustalenia faktyczne dokonane w niniejszej sprawie nie pozwalają na oceną, że uczestnicy zgromadzeń stanowią zagrożenie dla życia i zdrowia innych osób albo mienia w znacznych rozmiarach. Natomiast okolicznością, która wyklucza możliwość odbycia zgromadzeń nie może być fakt, że inne osoby potencjalnie mogą przejawić chęć zakłócenia marszu.