Kasacja w sprawie naruszenia prawa karnego materialnego z dnia 2018-08-09.
Kasacja w sprawie naruszenia prawa karnego materialnego.
Sąd Wojewódzki postanowieniem z dnia 13 maja 1993 r. nie uwzględnił na podstawie art. 1 ust.1 i art. 13 ustawy o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego wniosku K.B., syna E.B., skazanego postanowieniem Specjalnego Sądu Karnego w Krakowie z dnia 15 marca 1946 r., w przedmiocie stwierdzenia nieważności orzeczenia w trybie ww. ustawy. Uzasadniając wydane postanowienie Sąd stwierdził, że z uwagi na działanie E.B. w czasie okupacji, a nie w okresie powojennym (01.01.1944 r.-31.12.1956 r.), brak jest podstawy do stwierdzenia nieważności orzeczenia Specjalnego Sądu Karnego w Krakowie na podstawie przepisów ww. ustawy.
Rzecznik Praw Obywatelskich wskazał, że art. 1 ust.1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. stanowił, że uznaje się za nieważne orzeczenie wydane przez polskie organy ścigania i wymiaru sprawiedliwości lub przez organy pozasądowe w okresie od rozpoczęcia ich działalności na ziemiach polskich, począwszy od 1 stycznia 1944 r. do 31 grudnia 1956 r., jeżeli czyn zarzucony lub przypisany był związany z działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego albo orzeczenie wydano z powodu takiej działalności, jak również orzeczenia wydane za opór przeciwko kolektywizacji wsi i obowiązkowym dostawom.
W świetle jednobrzmiącej treści tego przepisu Sąd Wojewódzki błędnie zatem przyjął, że art. 1 ust.1 ustawy uzależniał stwierdzenie nieważności orzeczenia od podejmowania działalności niepodległościowej. Oczywistym jest, że czasokres określony w przepisie odnosił się nie do daty podejmowania działalności niepodległościowej, lecz do daty wydania orzeczeń, których nieważność mogła zostać stwierdzona w oparciu o przepisy wskazanej ustawy.
W ocenie Sądu Najwyższego Sąd Wojewódzki dopuścił się rażącego naruszenia art. 1 ust. 1 ustawy lutowej, przyjmując oczywiście błędny i sprzeczny z treścią tego przepisu pogląd, że przepis ten ogranicza możliwość stwierdzenia nieważności orzeczeń wydanych przez polskie organy ścigania i wymiaru sprawiedliwości lub przez organy pozasądowe wyłącznie do czynów popełnionych od 1 stycznia 1944 r. do 31 grudnia 1989 r. Czasokres określony w art. 1 ust. 1 ustawy lutowej (w brzmieniu obowiązującym w dacie orzekania) odnosił się nie do daty podejmowania działalności niepodległościowej, lecz do daty wydania orzeczeń, których nieważność mogła zostać stwierdzona w oparciu o przepisy wskazanej ustawy. Naruszenie przepisów miało zatem bez wątpienia charakter rażący oraz miało istotny wpływ na treść orzeczenia w stopniu, w którym jego utrzymanie w mocy pozostaje w sprzeczności z elementarnym poczuciem sprawiedliwości.