Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich



Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Sądem Okręgowym w sprawie decyzji Prezydenta Miasta o zakazie organizacji zgromadzenia z dnia 2019-07-04.

Adresat:
Sąd Okręgowy
Sygnatura:
XI.613.3.2019
Data sprawy:
2019-07-04
Rodzaj sprawy:
przystąpienie do postępowania sądowego (PS)
Nazwa zepołu:
Zespół do spraw Równego Traktowania
Wynik sprawy:
Opis sprawy:

Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Sądem Okręgowym w sprawie decyzji Prezydenta Miasta o zakazie organizacji zgromadzenia.

W dniu 13 czerwca 2019 r. do Urzędu Miasta wpłynęło drogą elektroniczną zawiadomienie o zamiarze zorganizowania zgromadzenia pod nazwą "Marsz Równości", którego celem miało być m.in. wyrażenie poparcia dla równouprawnienia osób LGBT+. Organizator wskazał, że przewidywana liczba uczestników zgromadzenia to 500 osób, a ich zachowanie będą monitorować wolontariusze pełniący funkcje porządkowe tj. "Straż Marszu" w liczbie 10 osób. Również 13 czerwca 2019 r. do Urzędu Miasta wpłynęło 19 innych zawiadomień od osób fizycznych o zamiarze zorganizowania zgromadzenia w trybie uproszczonym w tym samym dniu, lecz tylko część z nich wniesiono prawidłowo. W związku z faktem, że czas i miejsce części zgromadzeń pokrywały się, organizatorzy zgromadzenia pn. "Marsz Równości" dokonali zmiany trasy przemarszu.

Organ gminy zwrócił się do Komendanta Miejskiego Policji z informacją o zgłoszonym zgromadzeniu oraz z prośbą o opinię na temat potencjalnych i realnych zagrożeń, które może nieść organizacja 13 zgromadzeń publicznych jednego dnia. W odpowiedzi Komendant Miejski Policji wskazał, że organizowane zgromadzenia wyrażające poparcie dla równouprawnienia osób LGBT+ budzą wśród lokalnych społeczności bardzo negatywne emocje i kontrowersje. W związku z powyższym istnieje wysokie prawdopodobieństwo zakłócenia przebiegu przedmiotowego marszu przez grupy osób o poglądach prawicowych i konserwatywnych, w tym pseudokibiców klubów piłkarskich z terenu woj. świętokrzyskiego. Decyzją z dnia 3 lipca 2019 r., na podstawie art. 14 pkt 2 ustawy Prawo o zgromadzeniach, Prezydent Miasta zakazał organizacji zgromadzenia pn. "Marsz Równości" za przesłankę zakazu organizacji zgromadzenia uznając zagrożenie życia lub zdrowia ludzi albo mienia w znacznych rozmiarach.

Rzecznik Praw Obywatelskich wskazał, że zgodnie z art. 57 Konstytucji każdemu zapewnia się wolność organizowania pokojowych zgromadzeń i uczestniczenia w nich. Podstawowym obowiązkiem władzy publicznej związanym z wolnością zgromadzeń publicznych jest zatem umożliwienie zgromadzenia i zabezpieczenie jego pokojowego przebiegu. Wolność do pokojowego gromadzenia się odgrywa też szczególną rolę w urzeczywistnianiu praw grup mniejszościowych do pełnego i równoprawnego udziału w życiu politycznym i społecznym. Stosownie natomiast do treści art. 32 Konstytucji wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne, a tym samym równe prawo do organizowania zgromadzeń i manifestowania swoich poglądów, nawet jeśli poglądy te mogą budzić kontrowersje lub opór w części społeczeństwa. Ponadto, organy władzy mają obowiązek umożliwić przeprowadzenie pokojowego zgromadzenia również wtedy, kiedy jego uczestnicy będą prezentować idee odmienne od poglądów większości, a dodatkowo takie zgromadzenie będą się starali zakłócić lub udaremnić uczestnicy kontrmanifestacji.

Zdaniem Rzecznika Prezydent Miasta wydając zaskarżoną decyzję, zastosował przepis art. 14 pkt 2 ustawy Prawo o zgromadzeniach błędnie, nie uwzględnił wartości i norm wyższego rzędu oraz ograniczył prawo do wolności zgromadzeń w sposób nieuzasadniony, niespełniający testu niezbędności i proporcjonalności. Jak wynika z uzasadnienia decyzji, źródła zagrożeń Prezydent dopatruje przede wszystkim w znacznej liczbie złożonych zawiadomień o planowanych kontrmanifestacjach i możliwym zachowaniu ich uczestników, a także innych osób o konserwatywnych poglądach, czy pseudokibiców lokalnych klubów piłkarskich. Tymczasem, dokonując oceny, czy zgłoszone zgromadzenie zagraża życiu lub zdrowiu ludzi albo mieniu w znacznych rozmiarach organ powinien był odnieść się wyłącznie do zachowania organizatorów i uczestników przedmiotowego zgromadzenia. Taka argumentacja wskazuje, że Prezydent posłużył się de facto zasadą odpowiedzialności zbiorowej obarczając organizatorów i uczestników pokojowego zgromadzenia odpowiedzialnością za liczbę kontrmanifestacji i potencjalne agresywne zachowanie osób, na które organizatorzy "Marszu Równości" nie mogą mieć wpływu.

 


Data odpowiedzi:
2019-07-05
Opis odpowiedzi:
Stanowisko uwzględnione (postanowienie z 5 lipca 2019 r., sygn. akt I Ns 267/19).
W ocenie Sądu Okręgowego Prezydent Miasta wydając zakaz odbycia zgromadzenia przyjął, że spełnione zostały przesłanki określone w art. 14 pkt 2 Prawa o zgromadzeniach polegające na zagrożeniu życia lub zdrowia ludzi, jak i mienia w znacznych rozmiarach. Jego zdaniem w Marszu Równości mogą wziąć udział grupy osób o przeciwstawnych poglądach i ideach, co doprowadzić może do eskalacji konfliktu i stworzenia realnego zagrożenia nie tylko dla uczestników przemarszu, ale i dla mieszkańców miasta. Zagrożenie to potęguje okoliczność, że zgłoszono odbycie 12 zgromadzeń przez uczestników o poglądach przeciwstawnych do poglądów prezentowanych przez uczestników przemarszu. Sąd nie podzielił tych twierdzeń. Ocena, czy odbycie zgromadzenia może zagrażać życiu lub zdrowiu ludzi, albo mieniu w znacznych rozmiarach musi być oparta na zebranych w postępowaniu dowodach odnoszących się do skonkretyzowanych okoliczności, a nie tylko przypuszczeń, czy założeń, a następnie uzasadniona w sposób przekonywujący w uzasadnieniu decyzji. Dowodem takim nie jest pismo Komendanta Miejskiego Policji, który poinformował, że z doniesień medialnych dotyczących marszy o takim samym charakterze, które odbyły się w innych miastach Polski wynika, że zgromadzenia wyrażające poparcie dla równouprawnienia osób LGBT+ budzą wśród lokalnych społeczności bardzo negatywne emocje i kontrowersje. Zdaniem Sądu źródło potencjalnego zagrożenia życia czy zdrowia ludzi albo mienia w znacznych rozmiarach tkwić musi w samym zgromadzeniu, a nie w okolicznościach pochodnych, np. w planowanym działaniu jakiejś grupy osób mających na celu utrudnienie odbycia zgromadzenia publicznego.