Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Naczelnym Sądem Administracyjnym w sprawie ze skargi kasacyjnej Fundacji od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej z dnia 2018-09-07.
Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Naczelnym Sądem Administracyjnym w sprawie ze skargi kasacyjnej Fundacji od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej.
W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich decyzje Szefa ABW odmawiające udostępnienia informacji publicznej o czynnościach ABW, ze względu na uznanie żądanych informacji za informacje niejawne, prowadzą do ograniczenia konstytucyjnego prawa dostępu do informacji publicznej. Ograniczenie to nie znajduje jednak usprawiedliwienia w świetle przepisów Konstytucji, biorąc pod uwagę okoliczności niniejszej sprawy. Zdaniem Rzecznika Sąd nie dokonał prawidłowego wyważenia proporcji między konstytucyjną zasadą dostępności a zakresem ograniczenia wynikającego z ustawy o ochronie informacji niejawnych. W konsekwencji, zdaniem Rzecznika, zaskarżony wyrok prowadzi do naruszenia prawa dostępu do informacji publicznej, co uniemożliwia dokonanie społecznej kontroli działań służb specjalnych.
Rzecznik zwrócił uwagę, że istotną okolicznością w analizowanej sprawie, której nie wziął pod uwagę WSA wydając zaskarżony wyrok jest to, że żądane informacje dotyczą czynności inwigilacyjnych podejmowanych przez ABW ingerujących w prawo do prywatności osób wobec których je zastosowano. Ponadto, Sąd I instancji uznał, że żądanie dostępu do informacji publicznej w trybie ustawy o dostępie do informacji publicznej nie może służyć weryfikacji klauzul tajności. Zdaniem Sądu takie rozumienie instytucji obywatelskiego dostępu do informacji publicznych, czyniłoby ustawę o ochronie informacji niejawnych zbyteczną i nadto naruszałoby zasadę wyrażoną w art. 61 ust. 3 Konstytucji, który zezwala na ustawowe ograniczenie prawa dostępu do informacji. Jednak w świetle poglądów doktryny i orzecznictwa sądów administracyjnych nie budzi wątpliwości przeprowadzenie przez sąd administracyjny kontroli zarówno materialnych, jak i formalnych, przesłanek nadania klauzuli tajności, w tym w postępowaniach dotyczących udostępnienia informacji publicznej. W analizowanej sprawie mamy zaś do czynienia z sytuacją, gdy podmiot który odmówił udzielenia informacji publicznej nadał też jej klauzulę tajności a zatem sąd jest kompetentny zbadać zasadność nadania klauzuli.
Należy przy tym podkreślić, że w celu oceny prawidłowości wydania zaskarżonych decyzji przez organ Sąd musi dysponować materiałami pozwalającymi mu na kontrolę żądanych informacji. Tylko w ten sposób Sąd może dokonać realnej kontroli decyzji odmownej udostępniania informacji publicznej. Tymczasem, jak wynika z uzasadnienia wyroku, Sąd oparł się na ustaleniach i argumentacji przedstawionej przez organ, nie dokonując przy tym oceny żądanej informacji.
W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego art. 145 § 1 pkt. 1 P.p.s.a., który reguluje sposób rozstrzygnięcia sprawy, nie mógł stanowić samodzielnej podstawy kasacyjnej, gdyż błąd w postaci uwzględnienia lub oddalenia skargi przez Sąd I instancji jest następstwem uchybienia innym przepisom procedury sądowo-administracyjnej, stosowanym w fazie wcześniejszej niż etap orzekania tj. w fazie kontroli zaskarżonego aktu. Podstawą skargi kasacyjnej wymienioną w art. 174 pkt 2 P.p.s.a. mogą być jedynie przepisy regulujące proces dochodzenia do rozstrzygnięcia, a nie przepis określający samo rozstrzygnięcie. Ponadto, zdaniem Sądu, za nietrafiony uznać należało zarzut naruszenia art. 61 ust. 1 Konstytucji przez nieprawidłowe ograniczenie prawa dostępu do informacji publicznej. Z tego przepisu wynika przedmiot i zakres publicznego prawa podmiotowego do uzyskania informacji publicznej, wyznaczony przez kategorię działalności podmiotów wskazanych w tym przepisie. Dla skutecznego podniesienia zarzutu nieprawidłowego ograniczenia prawa dostępu do informacji publicznej konieczne było odniesienie się również do treści art. 61 ust. 3 Konstytucji, który wskazuje na podstawy ograniczenia tego prawa oraz treści ustaw, do których przepis ten odsyła. Konieczność ograniczenia prawa do informacji konkretyzuje się m.in. w przepisach ustawy o ochronie informacji niejawnych, co prawidłowo w swoim rozstrzygnięciu wyjaśnił Sąd I instancji, wskazując na znajdujące zastosowanie przepisy art. 4 ust. 1 oraz art. 5 ust. 4 tej ustawy.