Wystąpienie do Prezydenta m.st. Warszawy w sprawie potrzeby wspierania aktywności sportowej kobiet z dnia 2019-07-31.
Wystąpienie do Prezydenta m.st. Warszawy w sprawie potrzeby wspierania aktywności sportowej kobiet.
W ostatnim czasie odbyła się ósma edycja Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej Kobiet 2019. Mistrzostwa fanów i fanki futbolu inspirowały nie tylko doskonałymi umiejętnościami piłkarek z całego świata, ale także płynącymi z wielu stron głosami za równouprawnieniem kobiet i mężczyzn w sporcie. Przebieg debaty publicznej dotyczącej tego zagadnienia, jak również kolejne etapy postępowania z powództwa 28 piłkarek amerykańskiej kadry narodowej wytoczonego amerykańskiemu związkowi piłki nożnej skłoniły Rzecznika Praw Obywatelskich do podjęcia szczegółowej analizy tej kwestii także w Polsce.
Rzecznik wskazał, że dane zebrane spośród 28 państw członkowskich Unii Europejskich są jednoznaczne - dziewczęta i kobiety zdecydowanie rzadziej niż chłopcy i mężczyźni podejmują aktywność sportową. Różnice w partycypacji sportowej mężczyzn i kobiet najsilniej ujawniają się w grupach młodszych wiekowo. Tendencja ta znajduje swoje potwierdzenie także w Polsce.
Niższa partycypacja kobiet w sporcie dotyczy wszystkich dyscyplin sportowych, choć największe różnice dotyczą dyscyplin tradycyjnie utożsamianych z mężczyznami. Dostępne badania wskazują, że dominująca pozycja mężczyzn w sporcie jest zatem uwarunkowana kulturowo - aktywność sportowa tradycyjnie wiązana była z cechami postrzeganymi jako "tradycyjnie męskie", tj. siłą fizyczną, odpornością, szybkością, gotowością do współzawodnictwa i konfrontacji. Powyższe stereotypowe przekonania są ciągle obecne w wielu społeczeństwach i wciąż negatywnie oddziałują na sytuację dziewcząt i kobiet w sporcie.
Lista przyczyn wykluczenia i samowykluczenia dziewcząt i kobiet z aktywności sportowej jest długa i obejmuje szereg istotnych problemów. Najczęściej wymienia się wskazany już wyżej problem utożsamienia sportu z męskością, strukturalne i kulturowe ograniczenie dostępu do dyscyplin sportowych postrzeganych jako "niekobiece", niewystarczający dostęp do infrastruktury sportowej, systemów wsparcia sportu kobiecego, czy nierówności w nagradzaniu osiągnięć sportowych.
Rzecznik zaznaczył, że stereotypowe role tradycyjnie przypisywane kobietom i mężczyznom mogą powstrzymywać dziewczęta i kobiety przed realizacją swoich pasji i aspiracji zawodowych związanych z piłką nożną. Zaniepokojenie budzą także inne aspekty tego negatywnego zjawiska - obawa dyskryminacji, która powstrzymuje dziewczęta i kobiety przed podejmowaniem aktywności fizycznej pozbawia je także innych korzyści, m.in. pozytywnego wpływu sportu na zdrowie, ale także ich życie społeczne. Brak zaangażowania w sport ogranicza także szanse na rozwój osobisty, rozwinięcie umiejętności radzenia sobie z przeciwnościami i własnymi słabościami, poczucia pewności siebie i kontroli nad własnym życiem.
W związku z tym, Rzecznik - również jako niezależny organ ds. równego traktowania - przypomniał, jak istotne jest, aby władze publicznie proaktywnie działały na rzecz udziału dziewcząt w sporcie, także podczas planowania działań strategicznych. Taki obowiązek władz publicznych wynika z konstytucyjnej zasady równości wyrażonej w art. 32 i 33 Konstytucji, a także licznych aktów prawa międzynarodowego. Kluczowe znaczenie mają tutaj także postanowienia Konwencji w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet, przyjętej przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych.
Rzecznik podkreślił także, jak ważne jest, by zasada równouprawnienia kobiet i mężczyzn nie stanowiła tylko formalnej gwarancji, ale znalazła swoje odzwierciedlenie w praktyce. Szczególne znaczenie mają tutaj działania pozytywne ze strony władz publicznych skierowane do grup marginalizowanych - w pewnych szczególnych i wyjątkowych sytuacjach odmienne traktowanie jest konieczne, aby wyrównać faktyczne nierówności. Preferencyjne traktowanie przedstawicieli określonej grupy, jak np. przedstawicieli określonej płci w takich wyjątkowych sytuacjach poprzez tworzenie oferty dostosowanej do potrzeb grupy dyskryminowanej i rozwijającej określone umiejętności, czyli tzw. "uprzywilejowanie wyrównawcze", jest w pełni akceptowane na gruncie przepisów prawa konstytucyjnego, unijnego oraz międzynarodowego. Także ustawa o równym traktowaniu zawiera tego rodzaju postanowienie, z którego warto w praktyce korzystać.
Nie ulega wątpliwości, że przeciwdziałanie dyskryminacji ze względu na płeć w sporcie może wiązać się z dużymi wyzwaniami. Niemniej jednak, w ocenie Rzecznika, jest to wyzwanie warte wysiłku - sport może być doskonałym środkiem zmiany społecznej w zakresie równouprawnienia kobiet i mężczyzn, ponieważ opiera się na wartościach fairplay, niedyskryminacji i pracy zespołowej. Uwzględnienie perspektywy płci w sporcie pozwala stworzyć dla dziewcząt i kobiet przestrzeń, w której mogą one nabyć i rozwijać cechy, mające kluczowe znaczenie dla wzmocnienia kobiet - pewności siebie, efektywnej komunikacji, zdolności przywódczych.
W związku z powyższym Rzecznik zwrócił się do Prezydenta z prośbą o przeprowadzenie analizy dostępności obiektów sportowych podległych m.st. Warszawa pod kątem potrzeb grup tradycyjnie marginalizowanych i - w razie potrzeby - opracowania lokalnej polityki wspierania ich partycypacji. Jednocześnie poprosił o ustosunkowanie się do zawartych w niniejszym wystąpieniu rekomendacji i przedstawienie stanowiska dotyczącego możliwości ich wdrożenia.