Kasacja w sprawie zaniechania przeprowadzenia wszechstronnej kontroli odwoławczej z dnia 2019-08-23.
Kasacja w sprawie zaniechania przeprowadzenia wszechstronnej kontroli odwoławczej.
Rzecznik Praw Obywatelskich zauważył, że Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu postanowienia z dnia 8 sierpnia 2019 r. profesjonalnie rozpoznał wszystkie zarzuty ujęte przez obrońcę osoby ściganej w zażaleniu i przekonująco wyjaśnił, dlaczego nie zasługiwały one na uwzględnienie. Natomiast w ocenie Rzecznika, w realiach przedmiotowej sprawy wszechstronne, zgodne z art. 433 § 1 w zw. z art. 440 Kodeksu postępowania karnego, rozpoznanie sprawy nakazywało, aby poza zarzutami zażaleniowymi, Sąd odwoławczy rozważył kluczowe dla prawidłowego rozstrzygnięcia zagadnienie tj. czy Europejski Nakaz Aresztowania został wydany przez organ sądowy w rozumieniu art. 6 ust. 1 decyzji ramowej Rady 2002/584/WSiSW z dnia 13 czerwca 2002 r. w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury wydawania osób między państwami członkowskimi.
Bezsporne jest, że wyżej wymieniony Europejski Nakaz Aresztowania został wydany przez Prokuraturę Sądu Apelacyjnego. Sąd I instancji stanął na stanowisku, że w niniejszej sprawie Europejski Nakaz Aresztowania został wydany przez odpowiednie organy państwa członkowskiego. Z kolei, Sąd Apelacyjny podzielił owo ustalenie, co pośrednio wynika z faktu utrzymania w mocy zaskarżonego przez obrońcę osoby ściganej postanowienia Sądu I instancji.
Zgodnie z art. 1 ust. 1 decyzji ramowej ENA, Europejski nakaz aresztowania stanowi decyzję sądową wydaną przez państwo członkowskie, zaś zgodnie z art. 6 ust. 1 decyzji ramowej ENA wydającym nakaz organem sądowym jest organ sądowy wydającego nakaz państwa członkowskiego. Zatem, jedynym organem władnym do wydania ENA jest organ sądowy państwa członkowskiego UE. Nakaz wydany przez inny organ, nie-sądowy, nie spełnia tego warunku i tym samym nie może być uznany za ENA, a zatem nie podlega wykonaniu na podstawie decyzji ramowej ENA, czy też przepisów implementujących jej postanowienia do prawa krajowego. Kwestia tego, jaki organ należy rozumieć pod nazwą "organu sądowego" była przedmiotem rozważań Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. TSUE wskazał wprost, że jest to autonomiczne pojęcie prawa Unii Europejskiej. Decydujące dla uznania danej instytucji za organ sądowy nie jest zatem jej nazewnictwo, czy też miejsce w systemie prawnym państwa członkowskiego, lecz zbiór cech, które pozwolą nadać jej ten przymiot zgodnie z prawem unijnym. W tym kontekście szczególnego znaczenia nabiera zwłaszcza wyrok TSUE z dnia 27 maja 2019 r. w sprawach połączonych C-508/18 OG i C-82/19 PI. Trybunał wskazał w nim, że za organ sądowy nie może być uznana prokuratura państwa członkowskiego, która jest narażona na ryzyko podlegania, bezpośrednio lub pośrednio, indywidualnym poleceniom lub instrukcjom ze strony organu władzy wykonawczej, takiego jak minister sprawiedliwości, w ramach podejmowania decyzji w sprawie wydania europejskiego nakazu aresztowania.
Zdaniem Rzecznika wydanie w realiach niniejszej sprawy Europejskiego Nakazu Aresztowania przez prokuratora Sądu Apelacyjnego w Atenach, nie pozwalało na stwierdzenie w sposób pewny, bez dogłębnego zbadania tej kwestii, że ów organ jest "organem sądowym" w rozumieniu art. 6 ust. 1 decyzji ramowej ENA. Nie jest bowiem możliwe stwierdzenie, czy urząd o nazwie "Prokuratura Sądu Apelacyjnego", który wydał nakaz, dysponuje zbiorem cech, które charakteryzują organ sądowy czy też zbiorem cech charakteryzujących organ prokuratorski. tym stanie rzeczy, sąd odwoławczy był zobligowany do podjęcia stosownych działań umożliwiających dokonanie odpowiednich ustaleń w tym zakresie. W ocenie Rzecznika działanie Sądu Apelacyjnego doprowadziło do przedwczesnego zaaprobowania ustalenia Sądu I instancji, że Europejski Nakaz Aresztowania został wydany przez organ sądowy. W konsekwencji doszło do bezzasadnego utrzymania w mocy zaskarżonego przez obrońcę osoby ściganej orzeczenia, w sytuacji, gdy w oparciu o art. 440 k.p.k. mogło ono być uchylone.
Sąd Najwyższy orzekł, że wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich o wstrzymanie wobec osoby ściganej wykonania prawomocnego postanowienia w przedmiocie przekazania jej do Republiki Greckiej należało pozostawić bez rozpoznania. Jak wynika bowiem z akt sprawy, osoba ścigana w dniu 22 sierpnia 2019 r. (a więc w przeddzień wniesienia kasacji do Sądu Najwyższego przez Rzecznika Praw Obywatelskich) została przekonwojowana do Placówki Straży Granicznej, gdzie została przekazana funkcjonariuszom Republiki Greckiej. Wniosek o wtrzymanie wykonania orzeczenia jest więc bezprzedmiotowy.