Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Ministrem Finansów w sprawie określenia kwoty zaległości przypadających do zwrotu, powstałych z tytułu pobrania przez Miasto zawyżonej dotacji celowej z budżetu państwa z dnia 2019-10-07.
Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Ministrem Finansów w sprawie określenia kwoty zaległości przypadających do zwrotu, powstałych z tytułu pobrania przez Miasto zawyżonej dotacji celowej z budżetu państwa.
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej wystąpiło do Wojewody o dokonanie kontroli postępowań administracyjnych prowadzonych przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w zakresie prawidłowości ustalania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego opiekunom dorosłych osób z niepełnosprawnością, których niepełnosprawność powstała po ukończeniu odpowiednio 18. lub 25. roku życia oraz prawidłowości wykorzystania dotacji na realizację ww. zadania zleconego zgodnie z przeznaczeniem.
Podczas czynności kontrolnych ustalono, że w okresie od listopada 2014 r. do dnia zakończenia kontroli MOPS wydał 41 decyzji o przyznaniu świadczenia pielęgnacyjnego opiekunom osób z niepełnosprawnością, których niepełnoprawność powstała po przekroczeniu wieku wskazanego w art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych, na podstawie których wypłacono 1081 świadczeń. Podstawą prawną rozstrzygnięć był art. 17 u.o.ś.r. z pominięciem art. 17 ust.1b u.o.ś.r., który uzależnia prawo do świadczenia pielęgnacyjnego od daty powstania niepełnosprawności osoby podlegającej opiece. Zdaniem MOPS po wyroku Trybunału Konstytucyjnego (sygn. akt K 38/13), który orzekł, że art. 17 ust. 1b u.o.ś.r., w zakresie w jakim różnicuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego osób sprawujących opiekę nad osobą niepełnosprawną po ukończeniu przez nią wieku określonego w tym przepisie ze względu na moment powstania niepełnosprawności, jest niezgodny z art. 32 Konstytucji, art. 17 ust. 1b nie może zatem stanowić podstawy decyzji. Uzasadniając wydane decyzje MOPS podkreślał, że orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne.
Kontrolerzy uznali, że przyznawanie i wypłata świadczeń pielęgnacyjnych opiekunom dorosłych osób niepełnosprawnych, których niepełnosprawność powstała po ukończeniu odpowiednio 18. lub 25. roku życia w przypadku nauki w szkole lub szkole wyższej, jest działaniem niezgodnym z obowiązującymi przepisami prawa. Zdaniem osób kontrolujących Trybunał Konstytucyjny nie przesądził, jaki model ustalania świadczeń dla opiekunów należy przyjąć, przy czym wyraźnie zaznaczył, że wykonanie wyroku należy wyłącznie do ustawodawcy, który powinien tego dokonać w celu przywrócenia stanu zgodnego z Konstytucją, z uwzględnieniem poprawnie nabytych praw osób, które korzystają obecnie ze świadczeń oraz możliwościami finansowania świadczeń z budżetu państwa. Wobec dokonanych ustaleń, że 1081 świadczeń pielęgnacyjnych opiekunom dorosłych osób z niepełnosprawnością została wypłacona bez podstawy prawnej, zespół kontrolny ustalił kwotę nienależnie wypłaconych środków w wysokości 846 310,26 zł.
W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich wyrok Trybunału Konstytucyjnego w sprawie K 38/13 wywołał skutek prawny i również w braku reakcji ustawodawcy powinien być stosowany w sprawach ustalania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego. Zdaniem Rzecznika Miasto realizując zadanie z zakresu administracji rządowej dotyczące wypłaty świadczeń pielęgnacyjnych po wyroku Trybunału Konstytucyjnego nie dopuściło się naruszeń wskazywanych w decyzji Wojewody. Stanowisko przyjęte przez Wojewodę, że wyrok Trybunału obalający konstytucyjność normy prawnej wyrażonej w art. 17 ust. 1b u.o.ś.r. nie miał wpływu na prawo opiekunów do świadczenia nie znajduje uzasadnienia. Z sentencji wyroku TK wynika bowiem, że art. 17 ust. 1b u.o.ś.r. w zakresie, w jakim różnicuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego osób sprawujących opiekę nad osobą z niepełnosprawnością po ukończeniu przez nią wieku określonego w tym przepisie ze względu na moment powstania niepełnosprawności, jest niezgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji. Oznacza to, że Trybunał wprost stwierdził niekonstytucyjność wskazanego przepisu ustawy w zakresie zastosowania wobec opiekunów dorosłych osób z niepełnosprawnością. W tym miejscu Rzecznik podkreślił, że przepis uznany przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodny z Konstytucją ma taki charakter od dnia wejścia w życie i fakt ten musi być brany pod uwagę przy wydawaniu rozstrzygnięcia przez uprawnione organy. Wynikający z art. 190 ust. 1 Konstytucji ostateczny i powszechnie obowiązujący charakter orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego przesądza o tym, że wiążą one wszystkich adresatów bez wyjątku, a zatem winny być przez nie respektowane. Pozbawienie zatem przepisu stanowiącego podstawę rozstrzygnięcia domniemania konstytucyjności rodziło po stronie Miasta, jako organu orzekającego w sprawie świadczeń pielęgnacyjnych, obowiązek uwzględnienia wyroku TK.
W ocenie Ministra Finansów decyzja Wojewody zawiera nieprawidłowości skutkujące jej uchyleniem i przekazaniem sprawy do ponownego rozpatrzenia. Postępowanie zostało zakończone przed organem pierwszej instancji decyzją określającą kwotę dotacji przypadającą do zwrotu do budżetu państwa, stanowiącą części dotacji przekazanych Gminie w latach 2014-2018 na realizację zadań z zakresu administracji rządowej dotyczących wypłat świadczeń pielęgnacyjnych. Minister zauważył, że dokonując rozstrzygnięcia sprawy Wojewoda przekroczył granice wszczętego postępowania. Wszczynając postępowanie ograniczono bowiem jego zakres wyłącznie do oceny prawidłowości rozliczenia dotacji przyznanej w roku 2018 i na ten rok budżetowy. Ponadto, z uzasadnienia zaskarżonej decyzji nie wynika dokładnie, na jakiej podstawie określono kwotę dotacji przypadającą do zwrotu do budżetu państwa. Odwołanie się w tym zakresie do niezweryfikowanych w toku postępowania administracyjnego danych uzyskanych w wyniku przeprowadzonej kontroli, jest niewystarczające. Minister podkreślił także, że w uzasadnieniu decyzji Wojewody nie powołano przepisów stanowiących podstawę rozstrzygnięcia, nie przedstawiono też wyjaśnienia podstawy prawnej decyzji. Nie dokonano właściwego skonfrontowania okoliczności stanu faktycznego z hipotezą powołanej w sentencji decyzji Wojewody normy prawnej, nie poddano tego stanu ocenie prawnej na podstawie jej treści. Nie uzasadniono wreszcie przesłanek, z powodu których uznano, że w sprawie mamy do czynienia z dotacją pobraną w nadmiernej wysokości.