Skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w sprawie o zwrot niesłusznie wypłaconego zasiłku pielęgnacyjnego z dnia 2019-10-15.
Skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w sprawie o zwrot niesłusznie wypłaconego zasiłku pielęgnacyjnego.
Decyzją z dnia 9 października 2008 r. stronie przyznano bezterminowo prawo do zasiłku pielęgnacyjnego. W dniu 21 marca 2019 r. działający z upoważnienia Prezydenta Miasta Inspektor w Wydziale Spraw Społecznych i Świadczeń wystąpił do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o informacje, czy strona posiada prawo do dodatku pielęgnacyjnego. W odpowiedzi ZUS poinformował, że strona jest uprawniona do dodatku pielęgnacyjnego od dnia 1 grudnia 2011 r. W związku z uzyskaniem przez stronę dodatku pielęgnacyjnego do emerytury od dnia 1 grudnia 2011 r. działający z upoważnienia Prezydenta Miasta Naczelnik Wydziału Spraw Społecznych i Świadczeń pismem z dnia 30 kwietnia 2019 r. na podstawie art. 16 ust. 7 ustawy o świadczeniach rodzinnych, zwrócił się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o zwrot niesłusznie wypłaconego stronie w okresie od dnia 1 grudnia 2011 r. do dnia 30 kwietnia 2019 r. zasiłku pielęgnacyjnego w łącznej kwocie 13 805,52 zł. Organ emerytalny dokonuje potrąceń ze świadczenia emerytalnego strony począwszy od maja 2019 r.
Zgodnie z treścią art. 16 ust. 1 - 2 u.o.ś.r. zasiłek pielęgnacyjny przyznaje się w celu częściowego pokrycia wydatków wynikających z konieczności zapewnienia opieki i pomocy innej osoby w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji. Przysługuje on niepełnosprawnemu dziecku, osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16. roku życia, jeżeli legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności oraz osobie, która ukończyła 75 lat. Zasiłek pielęgnacyjny jest świadczeniem przyznawanym na wniosek osoby zainteresowanej realizowanym zasadniczo na szczeblu gminnym jako zadania zlecone z zakresu administracji rządowej.
Dodatek pielęgnacyjny otrzymują, stosownie do art. 75 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, osoby uprawnione do emerytury lub renty, jeżeli zostały uznane za całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji albo ukończyły 75 lat. Ustawodawca przyjął zatem, że osoba, która ukończyła 75. rok życia, jest uprawniona do dodatku pielęgnacyjnego bez potrzeby weryfikowania jej stanu zdrowia w drodze badania lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, jak to ma miejsce wobec pozostałej grupy uprawnionych.
Rzecznik Praw Obywatelskich podkreślił, że na gruncie niniejszej sprawy 83-letniej schorowanej osoby przywołana wyżej praktyka Zakładu Ubezpieczeń Społecznych odnośnie przyznawania z urzędu dodatku pielęgnacyjnego osobom, które osiągają wiek 75 lat uwidoczniła w sposób jaskrawy brak spójności regulacji prawnych i nieprawidłową praktykę, które stanowią okoliczność obciążającą organ rentowy i organ pomocowy. Zastosowanie w sprawie art. 16 ust. 7 i 8 u.o.ś.r. bez uprzedniego wydania w decyzji o ustaleniu, czy stronie można przypisać działanie w złej wierze stanowi arbitralne, nie znajdujące oparcia w przepisach prawa, działanie polegające na przerzucenie całkowitej odpowiedzialności na stronę za kolizję prawa do zasiłku pielęgnacyjnego i dodatku pielęgnacyjnego. Sytuacja taka nie może zyskać aprobaty, gdyż strona miała bezterminowo ustalone prawo do zasiłku pielęgnacyjnego, a przyznanie dodatku pielęgnacyjnego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych odbyło się bez Jej wniosku i woli.
Zdaniem Rzecznika obowiązek zwrotu świadczenia nienależnie pobranego obciąża bowiem tylko tego, kto przyjął świadczenie w złej wierze, tzn. wiedząc, że mu się ono nie należy. Kwestia ta pozostała całkowicie poza zainteresowaniem organu administracji, co w ocenie Rzecznika, skutkowało naruszeniem słusznego interesu strony.
W ocenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego czynność organu polegająca na wystąpieniu do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o zwrot tytułem nienależnie pobranego zasiłku pielęgnacyjnego nie mieści się w zakresie kognicji sądów administracyjnych. Wskazane pismo nie jest bowiem aktem administracyjnym.