Skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego na odmowę przyznania świadczenia pielęgnacyjnego z dnia 2019-10-22.
Skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego na odmowę przyznania świadczenia pielęgnacyjnego.
Strona wystąpiła z wnioskiem o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z opieką nad babcią, która jest osobą z niepełnosprawnością w stopniu znacznym. Z orzeczenia Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności wynika, że ustalony stopień niepełnosprawności jest wydany na stałe od dnia 22 września 2015 r., a daty powstania niepełnosprawności nie da się ustalić.
Rozpoznając wniosek strony organ I instancji - działający z upoważnienia Prezydenta Miasta specjalista Działu Świadczeń Rodzinnych i Alimentacyjnych Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej - wydał decyzję odmowną w oparciu o art. 17 ust. 1 b ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz art. 17 ust. 1 pkt 4 u.o.ś.r. W uzasadnieniu wydanego rozstrzygnięcia organ wskazał, że z uwagi na fakt, iż daty powstania niepełnosprawności nie można ustalić, brak jest podstaw do przyznania wnioskowanego świadczenia. Natomiast drugą okolicznością przesądzającą o braku uprawnienia strony do świadczenia pielęgnacyjnego jest brak pokrewieństwa strony w pierwszym stopniu, a tym samym nie ciąży na stronie obowiązek alimentacyjny względem babci, nad którą sprawuje opiekę.
Samorządowe Kolegium Odwoławcze wydało decyzję o utrzymaniu w mocy zaskarżonej decyzji. Analizując drugą przesłankę odmowy stronie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego Kolegium wskazało, że z akt sprawy oraz treści odwołania strony wynika, iż osoba wymagająca opieki ma córkę, która jest osobą spokrewnioną z nią w pierwszym stopniu, zatem to na niej spoczywa obowiązek sprawowania opieki nad niepełnosprawnym członkiem rodziny. Podkreśliło także, że jeżeli córka nie jest w stanie sprawować opieki nad niepełnosprawną matką osobiście, gdyż zamieszkuje w innym województwie, to opiekę tę może powierzyć osobie trzeciej za odpowiednim wynagrodzeniem.
W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich patrząc systemowo na działania organów obu instancji obie decyzje zostały wydane z naruszeniem art. 17 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 17 ust. 1 a u.o.ś.r. Za wydaniem wskazanych decyzji nie przemawiał również słuszny interes strony, a wręcz przeciwnie wydane rozstrzygnięcia doprowadziły do sytuacji, w której pomimo, że strona opiekuje się swoją niepełnosprawną w stopniu znacznym babcią i z tego względu nie podejmuje aktywności zawodowej, nie może Ona uzyskać należnego świadczenia. Taka sytuacja nie może zyskać aprobaty w państwie prawa.
Rzecznik zauważył, że zgodnie z aktualną teorią wykładni prawa, nie istnieje czyste, abstrakcyjne znaczenie przepisu, które mogłoby być przyjęte bez jakichkolwiek zabiegów interpretacyjnych. Nawet pozornie proste przepisy wymagają bowiem dokonywania pewnych założeń i przyjmowania pewnych definicji i konkretnego rozumienia słów i kontekstów. Zastosowana przez organy obu instancji wykładnia wskazanych wyżej przepisów u.o.ś.r. doprowadziła do rozstrzygnięcia, które w świetle powszechnie akceptowanych wartości jest niesłuszne, niesprawiedliwe, nieracjonalne i nieodpowiadające ratio legis ustawy. Nie może zatem budzić wątpliwości, że sytuacja prawna będąca przedmiotem rozstrzygania uzasadniała konieczność kreatywnej interpretacji przepisów art. 17 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 17 ust. 1 a u.o.ś.r. i odstąpienia od ich literalnego sensu w celu zapewnienia zgodności wykładni przepisu z Konstytucją. Organy winny były zatem podjąć próbę zinterpretowania norm prawnych odwołując się do aksjologicznej racjonalności ustawodawcy oraz kierując się systemowymi, celowościowymi bądź funkcjonalnymi regułami wykładni prawa.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zauważył, że w odpowiedzi na skargę Rzecznika Praw Obywatelskich Samorządowe Kolegium Odwoławcze wniosło o umorzenie postępowania sądowoadministracyjnego, albowiem decyzją własną z 14 listopada 2019 r., nr SKO.PSŚ/41.5/2465/2019/15457/AO, uwzględniło skargę w całości, uchylając własną decyzję z 15 maja 2019 r. oraz poprzedzającą ją decyzję Prezydenta Miasta i przekazując sprawę do ponownego rozpoznania organowi pierwszej instancji. Pismem z 27 stycznia 2020 r. organ poinformował, że decyzja z dnia 14 listopada 2019 r. W tej sytuacji, skoro zaskarżona decyzja została wyeliminowana z obrotu prawnego, to postępowanie sądowo stało się bezprzedmiotowe wobec braku przedmiotu zaskarżenia. Powyższe skutkować musiało koniecznością umorzenia postępowania sądowego.