Skarga kasacyjna w sprawie "warszawskiej mapy reprywatyzacji" z dnia 2019-11-19.
Skarga kasacyjna w sprawie "warszawskiej mapy reprywatyzacji".
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 28 marca 2019 r. zmienił wyrok Sądu Okręgowego z dnia 22 listopada 2017 r. poprzez nałożenie na pozwane Stowarzyszenie obowiązku złożenia oświadczenia z przeprosinami powoda za to, że publicznie rozpowszechniło nieprawdziwe informacje sugerujące, że powód jest rzekomo jedną z osób, które brały udział w tzw. "dzikiej reprywatyzacji", oraz że jest członkiem zorganizowanej grupy przestępczej wyłudzającej nieruchomości za pomocą procedur procesu reprywatyzacji, czym naruszyło jego dobre imię, jak również za naruszenie prawa do wizerunku. Jednocześnie Sąd Apelacyjny zasądził od Stowarzyszenia kwotę 10.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od 24 listopada 2016 r. na cel społeczny. W dalszej części wyroku Sąd Apelacyjny oddalił apelacje powoda w stosunku do drugiego z pozwanych oraz orzekł o kosztach postępowania zgodnie z wynikiem sprawy.
Rzecznik Praw Obywatelskich zauważył, że Sąd Apelacyjny w zaskarżonym wyroku przyjął, że dobra osobiste powoda zostały naruszone poprzez publiczne rozpowszechnianie nieprawdziwych wypowiedzi. Powyższej konkluzji zdaniem Sądu nie zmienia fakt, że opublikowane wypowiedzi służyły interesowi społecznemu, nic bowiem w jego opinii nie uzasadnia opublikowania nieprawdziwych treści naruszających dobra osobiste. Sąd drugiej instancji wyodrębnił elementy wypowiedzi poddające się testowi według kryterium prawdy lub fałszu, a następnie taki test przeprowadził. Jak stwierdził, pozwany prezentując mapę reprywatyzacji powołując się na interes publiczny nie był uprawniony do przedstawiania społeczeństwu informacji nieprawdziwych.
W ocenie Rzecznika wyrok Sądu Apelacyjnego całkowicie pomija szerszy kontekst działania pozwanych, wskazujący na ich rolę jako "strażnika publicznego" oraz europejskie standardy ochrony przysługujące w takiej sytuacji. Zdaniem Rzecznika pominięcie szczególnej roli pozwanych i zastosowanie wyłącznie testu prawdy/fałszu w odniesieniu do ich wypowiedzi stanowi naruszenie prawa materialnego mające istotny wpływ na wynik niniejszej sprawy. Gdyby Sąd Apelacyjny podjął się zakwalifikowania pozwanych jako organizacji mających na równi z prasą znaczenie dla debaty publicznej, powinien był następnie zbadać, czy dochowali oni należytej staranności, czy mieli uzasadnione podstawy do przyjęcia, że ujawnione przez nich w mapie reprywatyzacji oraz na konferencji i w wywiadzie prasowym informacje były prawdziwe. Bez znaczenia przy tym byłoby, co stało się błędnie osią wywodu Sądu Apelacyjnego, że informacje te później okazały się błędne.
Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok w punktach I, III i IV oraz w punkcie II w części oddalającej apelację w odniesieniu do J. Ś. i sprawę w tym zakresie przekazał Sądowi Apelacyjnemu w W. do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego. Skarga kasacyjna powoda oraz RPO zasługiwały na uwzględnienie. Sąd Apelacyjny nie poczynił stanowczych ustaleń co do tego czy wskazywane przez powoda wypowiedzi mogły stać się podstawą negatywnych ocen i odczuć u przeciętnego, rozsądnie postępującego człowieka. Sąd ten ograniczył się do arbitralnego stwierdzenia, że odbiorca rozpowszechnianych przez pozwane stowarzyszenie informacji nie analizował zastrzeżenia prawnego na opublikowanej mapie i wysłuchawszy informacji przekazanych przez środki masowego przekazu miał wiedzę co i kogo przestawia „warszawska mapa reprywatyzacji”, pomimo, że pozwany w żadnej swojej wypowiedzi, ani na konferencji prasowej, ani w wywiadzie prasowym nie przypisał powodowi wprost udziału w tzw. dzikiej reprywatyzacji, a także udziału w zorganizowanej grupie przestępczej. Powyższe nie pozwala odeprzeć podniesionego w skardze kasacyjnej zarzutu naruszenia art. 24 § 1 k.c. Za zasadny należało uznać również zarzut naruszenia art. 448 k.c. Za niezasadny należało natomiast uznać podniesiony w skardze kasacyjnej zarzut niezastosowania art. 5 k.c.