Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Zdrowia w sprawie szczepień ochronnych.

Środki masowego przekazu co pewien czas informują o wzroście liczby zachorowań na odrę. Pojawiające się w przestrzeni publicznej głosy ekspertów wskazują na epidemiczny wzrost zachorowalności na odrę. Problem szczepień ochronnych powraca także w kierowanych do Rzecznika Praw Obywatelskich skargach indywidualnych pacjentów oraz ich rodzin.

W roku ubiegłym Rzecznik w ubiegłym roku podejmował problematykę szczepień ochronnych w aspekcie generalnym w związku z narastającym społecznym zaniepokojeniem związanym z wyższą liczbą przypadków zachorowania na odrę. Powyższe wystąpienie miało na celu uzyskanie stanowiska organów władzy publicznej dotyczącej aktualnej skali zjawiska, monitoringu sytuacji, a także działań i zamierzeń w kierunku zapewnienia profilaktyki chorób epidemicznych.

Tymczasem docierające do Rzecznika informacje obrazują, że problem szczepień ochronnych jest nadal aktualny, a wręcz się nasilił. Należy podkreślić, że Konstytucja zobowiązuje władze publiczne do zwalczania chorób epidemicznych. Art. 68 Konstytucji stanowi, że każdy ma prawo do ochrony zdrowia (ust.1) oraz nakłada na władze publiczne obowiązek zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej dzieciom, kobietom ciężarnym, osobom niepełnosprawnym i osobom w podeszłym wieku (ust. 3). Prawo do ochrony zdrowia jest konstytucyjnie gwarantowane i to nie tylko jako prawo, które nadane zostaje jego adresatom przez władzę państwową, ale jest to prawo podstawowe wynikające z przyrodzonej i niezbywalnej godności człowieka, którego przestrzeganie władza państwowa jest zobowiązana ochraniać .

W związku z powyższym Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o zajęcie stanowiska w podnoszonej sprawie.

 

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Zdrowia w piśmie z 20 stycznia 2020 r. wskazała, że obowiązek poddawania się szczepieniom ochronnym ma charakter osobistego świadczenia osoby zobowiązanej, wynikającego wprost z przepisów prawa powszechnie obowiązującego, którego niewykonanie skutkuje egzekucją jego wykonania na podstawie przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz odpowiedzialnością karną na podstawie przepisów Kodeksu wykroczeń. W przypadku stwierdzenia uchylania się rodziców dzieci od wypełnienia ustawowego obowiązku poddawania szczepieniom ochronnym dzieci konieczne jest podejmowanie działań w celu nakłonienia osób zobowiązanych (rodziców dzieci) do wypełnienia tego obowiązku. Zgodnie z art. 5 § 1 pkt 2 ww. ustawy organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej są uprawnione (w istocie są zobowiązane) do żądania w drodze egzekucji administracyjnej wykonania obowiązku szczepień, gdyż są wierzycielem obowiązku szczepień w rozumieniu art. 1a ww. ustawy. Sposób prawnego uregulowania obowiązku poddawania się szczepieniom ochronnym przeciwko wybranym chorobom. Sekretarz Stanu poinformowała również, że w dniu 3 grudnia 2019 r. w zostało podpisane porozumienie w sprawie funkcjonowania Referencyjnego Ośrodka Konsultacyjnego w zakresie szczepień ochronnych, który będzie funkcjonował w oparciu o strukturę SZPZOZ im. Dzieci Warszawy w Dziekanowie Leśnym. Głównym zadaniem ośrodka jest poprawa i wzmacnianie zdrowia dzieci i młodzieży poprzez zapewnienie możliwie pełnego stanu uodpornienia, dlatego ośrodek zapewni możliwość wykonania szczepień ochronnych dla osób, które nie ukończyły jeszcze 18. roku życia, które nie posiadają możliwości jego wykonania np. osób nieobjętych powszechnym ubezpieczeniem zdrowotnym, obcokrajowców. Do działań Ośrodka ma należeć również prowadzenie działań informacyjno-edukacyjnych, utworzenie platformy wymiany informacji o szczepieniach ochronnych dla kadry medycznej oraz uruchomienie infolinii.