Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich



Kasacja w sprawie przyjęcia, że okoliczności przypisanego ukaranej czynu i jej wina nie budzą wątpliwości, podczas gdy w świetle dowodów dołączonych do wniosku o ukaranie zarówno wina, jak i okoliczności czynu zarzuconego obwinionej budziły poważne wątpliwości z dnia 2019-03-13.

Adresat:
Sąd Najwyższy
Sygnatura:
II.510.1242.2018
Data sprawy:
2019-03-13
Rodzaj sprawy:
kasacja karna (RKK)
Nazwa zepołu:
Zespół Prawa Karnego
Wynik sprawy:
Opis sprawy:

Kasacja w sprawie przyjęcia, że okoliczności przypisanego ukaranej czynu i jej wina nie budzą wątpliwości, podczas gdy w świetle dowodów dołączonych do wniosku o ukaranie zarówno wina, jak i okoliczności czynu zarzuconego obwinionej budziły poważne wątpliwości.

Istotą trybu nakazowego jest to, że sąd nie przeprowadza pełnego postępowania dowodowego, lecz rozstrzyga o winie i karze wyłącznie w oparciu o materiał zgromadzony w toku czynności wyjaśniających. Podstawę faktyczną wyroku nakazowego stanowią jedynie dowody dołączone do wniosku o ukaranie. Skoro rozstrzyganie o przedmiocie procesu w tym trybie dokonuje się wyłącznie w oparciu o rezultaty postępowania wyjaśniającego, to należy przyjąć, że orzekanie w tym trybie jest możliwe tylko wówczas, gdy bazując na materiałach dowodowych zebranych w sprawie, chociażby w minimalnym, wymaganym przez prawodawcę zakresie, możliwa jest ocena przesłanek o charakterze materialnym. Natomiast w przedmiotowej sprawie, na podstawie materiału dowodowego załączonego do wniosku o ukaranie nie można w sposób jednoznaczny ustalić, czy na terenie Nadleśnictwa obowiązywał okresowy zakaz wstępu do lasu.

Z treści obwieszczenia stanowiącego załącznik do zarządzenia Nadleśniczego wynika, że termin obowiązywania zakazu wstępu ustalono od dnia 1 kwietnia 2017 r. do odwołania, zaś jako przyczynę wskazano zagrożenie bezpieczeństwa publicznego, związane w wystąpieniem w lasach zniszczenia oraz znacznego uszkodzenia drzewostanów, przejawiającego się masowym zamieraniem drzew i drzewostanów na skutek zachodzących procesów powodujących powstanie dużej liczby drzew martwych, stanowiących realne zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi oraz ich mienia. Rzecznik jednak zauważa, że przepisy nie pozwalają na wprowadzenie przez Nadleśniczego zakazu nie ograniczonego terminem. Sformułowanie "do odwołania" świadczy w istocie o charakterze stałym zakazu. Ponadto, przyczyna wskazana w obwieszczeniu w ogóle nie może być podstawą legalnie wprowadzonego zakazu, bo nie występuje w katalogu powodów wprowadzenia zakazu okresowego wskazanych w art. 26 ust. 3 ustawy o lasach. Katalog przyczyn, dla których możliwe jest wprowadzenie zakazu w trybie ww. przepisu, dotyczy nadzwyczajnych zdarzeń, których zaistnienie może spowodować odstąpienie od ogólnej zasady udostępniania lasu dla ludności i prowadzić do ograniczeń uprawnień obywatelskich wynikających z art. 26 ust. 1 ustawy o lasach.

Sąd Rejonowy po zapoznaniu się z materiałem dowodowym załączonym do wniosku o ukaranie, zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich, powinien powziąć wątpliwości co do okoliczności czynu i winy obwinionej, zapoznać się z treścią zarządzenia Nadleśniczego w sprawie wprowadzenia okresowego zakazu wstępu do lasu i ustalić, czy zakaz ten został wydany zgodnie z obowiązującym prawem oraz czy zachodziły materialno-prawne podstawy przypisania odpowiedzialności za wykroczenia. W tej sytuacji, Sąd Rejonowy był zobligowany skierować sprawę na rozprawę, przeprowadzić postępowanie dowodowe i wyjaśnić wszystkie istotne dla merytorycznego rozstrzygnięcia okoliczności.

 


Data odpowiedzi:
2019-07-10
Opis odpowiedzi:
Kasacja uwzględniona (wyrok z 10 lipca 2019 r., sygn. akt III KK 167/19).
Sąd Najwyższy zauważył, że orzekanie w postępowaniu nakazowym możliwe jest jedynie wtedy, gdy okoliczności czynu i wina obwinionego nie budzą wątpliwości. Ziszczenie się wskazanego warunku wymaga zatem dokonania ustaleń, w świetle których zaistnienie czynu zabronionego jako wykroczenia, sprawstwo oraz wina obwinionego nie budzą wątpliwości. Brak owych wątpliwości musi wynikać z załączonych do wniosku o ukaranie, a uznanych przez sąd za ujawnione, materiałów dowodowych. Tymczasem w niniejszej sprawie na podstawie materiału dowodowego uzyskanego w toku czynności wyjaśniających nie można w sposób jednoznaczny ustalić czy na terenie nadleśnictwa w dniu 12 października 2017 r. obowiązywał okresowy zakaz wstępu do lasu. Zdaniem Sądu Najwyższego przepisy nie pozwalają na wprowadzenie przez Nadleśniczego zakazu nieograniczonego terminem. Sformułowanie „do odwołania” świadczy w istocie o charakterze stałym zakazu. Ponadto, przyczyna wskazana w obwieszczeniu w ogóle nie może być podstawą legalnie wprowadzonego zakazu, bo nie występuje w katalogu powodów wprowadzenia zakazu okresowego, wskazanych w art. 26 ust. 3 ustawy o lasach. W tej sytuacji Sąd Rejonowy był zobligowany skierować sprawę na rozprawę, przeprowadzić postępowanie dowodowe i wyjaśnić wszystkie istotne dla merytorycznego rozstrzygnięcia okoliczności.