Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich



Skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego na wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w sprawie przyznania stronie świadczenia pielęgnacyjnego z dnia 2020-02-07.

Adresat:
Naczelny Sąd Administracyjny
Sygnatura:
III.7064.207.2019
Data sprawy:
2020-02-07
Rodzaj sprawy:
skarga kasacyjna do NSA (NSA)
Nazwa zepołu:
Zespół Prawa Pracy i Zabezpieczenia Społecznego
Wynik sprawy:
pozytywnie ze względu na uwzględnienie wystąpienia RPO
Opis sprawy:

Skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego na wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w sprawie przyznania stronie świadczenia pielęgnacyjnego.

W ocenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego skarga w niniejszej sprawie nie zasługuje na uwzględnienie, ponieważ zaskarżona decyzja została wydana bez naruszenia przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Rozstrzygając w sprawie organy nie naruszyły także przepisów prawa materialnego. Z treści uzasadnienia zaskarżonej decyzji wynika, że organ wziął pod uwagę wszystkie okoliczności, oświadczenia i dokumenty świadczące o sytuacji prawnej i faktycznej skarżącej. Zdaniem Sądu, wbrew odmiennym zarzutom wnioskodawczyni i Rzecznika Praw Obywatelskich, w realiach przedmiotowej sprawy, podzielić należy stanowisko, że w sytuacji, gdy strona ma ustalone prawo do zasiłku dla opiekuna, warunkiem skutecznego ubiegania się o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego, na zasadzie wyboru, o którym mowa w art. 27 ust. 5 ustawy o świadczeniach rodzinnych, jest także rezygnacja z przysługującego zasiłku dla opiekuna, jest wyraźne, a nie tylko hipotetyczne, zrzeczenie się prawa do konkurencyjnego świadczenia w postaci zasiłku dla opiekuna.

W ocenie Rzecznika organy obu instancji oraz Sąd rozstrzygając w niniejszej sprawie dokonały nieprawidłowej wykładni art. 17 ust. 5 pkt 1 b u.o.ś.r., a przez to wadliwie przyjęły, że pobieranie zasiłku dla opiekuna w związku z opieką nad osobą z niepełnosprawnością wyklucza przyznanie w związku z taką opieką świadczenia pielęgnacyjnego. Zgodnie z aktualną teorią wykładni prawa, nie istnieje czyste, abstrakcyjne znaczenie przepisu, które mogłoby być przyjęte bez jakichkolwiek zabiegów interpretacyjnych. Nawet pozornie proste przepisy wymagają bowiem dokonywania pewnych założeń i przyjmowania pewnych definicji i konkretnego rozumienia słów i kontekstów. Zastosowana przez Sąd wykładnia art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. b u.o.ś.r. doprowadziła do rozstrzygnięcia, które w świetle powszechnie akceptowanych wartości jest niesłuszne, niesprawiedliwe, nieracjonalne i nieodpowiadające ratio legis u.o.ś.r. Odstępstwo od sensu językowego przepisu było nie tylko prawem, ale wręcz obowiązkiem Sądu.

Zdaniem Rzecznika przy zastosowaniu prawidłowej wykładni przesłanek rozstrzygających o uprawnieniu do świadczenia pielęgnacyjnego w wyniku rozpoznania wniosku strony z dnia 21 marca 2018 r. niedopuszczalne byłoby pobieranie równocześnie, za te same okresy, zasiłku dla opiekuna i świadczenia pielęgnacyjnego. Konsekwencją takich ustaleń byłoby zastosowanie przepisu art. 27 ust. 5 u.o.ś.r. regulującego kwestię zbiegu uprawnienia do świadczeń. Organy rozstrzygające w sprawie tego nie dokonały, co wadliwie zaakceptował Wojewódzki Sąd Administracyjny, a poprzez niezastosowanie normy prawnej określonej art. 27 ust. 5 u.o.ś.r. wadliwie przyjęto, że w sytuacji strony nie nastąpił zbieg prawa do świadczenia pielęgnacyjnego i zasiłku dla opiekuna, a więc nie jest możliwe przyznanie stronie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego na wniosek złożony w trakcie pobierania zasiłku dla opiekuna. Uchybienie to skutkowało błędnym uznaniem, że strona nie miała prawa dokonania wyboru jednego ze świadczeń, co z kolei przesądziło o braku prawa świadczenia pielęgnacyjnego z uwagi na pobieranie zasiłku dla opiekuna i ostatecznie skutkowało załatwieniem sprawy w sposób kolidujący ze słusznym interesem strony.

 


Data odpowiedzi:
2021-11-25
Opis odpowiedzi:
Skarga kasacyjna uwzględniona (wyrok z 25 listopada 2021 r., sygn. akt I OSK 1004/20).
Naczelny Sąd Administracyjny orzekł, iż nie można zaakceptować poglądu, że oświadczenie skarżącej z dnia 21 marca 2018 r. nie może wywołać skutku rezygnacji z pobierania zasiłku dla opiekuna. Rację ma skarżący kasacyjnie Rzecznik Praw Obywatelskich, że w państwie prawa nie do przyjęcia jest sytuacja, w której osoba spełniająca warunki do uzyskania jednocześnie kilku różnych świadczeń z pomocy społecznej, otrzymuje świadczenie mniej korzystne, zwłaszcza, gdy tak jak w niniejszej sprawie, mogła dokonać wyboru i wyraźnie oświadczyła, że wybiera świadczenie bardziej korzystne. Wobec tego uznać należy, że zarzuty skargi kasacyjnej o naruszeniu art. 17 ust. 5 pkt 1 lit.b u.ś.r. w zw. art. 27 ust. 5 u.ś.r. są w pełni zasadne. Skutkuje to tym, że należy uznać, iż skarżąca jest uprawniona do świadczenia pielęgnacyjnego od dnia 1 marca 2018 r. do dnia 30 czerwca 2019 r.