Wystąpienie do Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie wyzwań związanych ze starzeniem się społeczeństwa z dnia 2020-02-10.
Wystąpienie do Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie wyzwań związanych ze starzeniem się społeczeństwa.
W nawiązaniu do dotychczasowej korespondencji dotyczącej polityki senioralnej Rzecznik Praw Obywatelskich zaproponował Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej wspólne omówienie aktualnego stanu zabezpieczenia praw osób starszych i dalszych działań, mających na celu skuteczne przygotowanie państwa na wyzwania związane z przyspieszającym starzeniem się społeczeństwa. Obecnie w Polsce odnotowuje się już liczbę 9,5 mln osób w wieku powyżej 60 lat, a za 5 lat, czyli w 2025 r., w wiek powyżej 80. roku życia zaczną wchodzić osoby urodzone podczas powojennego wyżu. To oznacza m.in. gwałtowny przyrost popytu na usługi wsparcia w środowisku zamieszkania, czy opieki geriatrycznej.
Także z tego względu istotny, w ocenie Rzecznika, jest temat toczącej się debaty nad nową konwencją o prawach osób starszych oraz znaczenia udziału delegacji rządowej w zbliżającej się 11. Sesji OEWGA w dniach 6-9 kwietnia br. w siedzibie ONZ w Nowym Jorku, która stanowi kluczowe forum rozmów w tym zakresie. Uczestnictwo w tej debacie umożliwia wpływanie na kształt dokumentu, który może zostać ostatecznie przyjęty przez wspólnotę międzynarodową, w formie wiążącej obie strony umowy.
Rzecznik zwrócił uwagę, iż w samej Unii Europejskiej sytuacja osób starszych różni się w zależności od kraju, w którym żyją - wskazuje na to wskaźnik Aktywnego Starzenia się (Active Ageing Index, dalej: AAI). To powinno dodatkowo motywować państwa członkowskie UE, w tym Polskę - w której AAI należy do najniższych w UE - do refleksji odnoszącej się do sytuacji osób starszych mieszkających na ich terytorium. Potrzebny jest wyraźny głos Polski w UE jako przedstawiciela tych państw, które mają stosunkowo najwięcej wyzwań związanych ze starzeniem się społeczeństw tak, by został on odzwierciedlony także we wspólnym stanowisku UE na kolejnych sesjach OEWGA i miał na celu wzmocnienie sytuacji seniorów. Zgodnie z wnioskami sformułowanymi na podstawie analiz AAI opublikowanych w październiku 2019 r., postuluje się zbudowanie koalicji państw o niższym poziomie wskaźnika AAI (Bułgaria, Chorwacja, Grecja, Hiszpania, Węgry, Włochy, Polska, Słowacja, Słowenia, Rumunia) i wspólnego zastanowienia się, w jaki sposób państwa te mogą efektywniej odpowiedzieć na potrzeby związane ze starzeniem się ludności, zwłaszcza w odniesieniu do partycypacji społecznej osób starszych, zatrudnienia, niezależnego życia oraz dostosowania środowiska tak, aby sprzyjało aktywnemu starzeniu się.
Wydaje się, że pogłębiona współpraca w tym zakresie pozwoliłaby na omówienie także w gronie tych państw rozwiązań adekwatnych do identyfikowanych wyzwań, mających na celu stworzenie sprzyjających ram prawnych na poziomie międzynarodowym (np. w formie konwencji), a przez to ułatwiłaby aktywne włączenie się do dyskusji na poziomie europejskim i globalnym. Przyczyniłaby się także do działań na rzecz zrównoważonego rozwoju pomiędzy państwami członkowskimi UE.
Biorąc pod uwagę rozmiar wyzwań, zdaniem Rzecznika warto też podjąć refleksję nad innowacyjnymi rozwiązaniami systemowymi w kontekście transferów społecznych kierowanych bezpośrednio do gmin, np. w formie subwencji senioralnej, analogicznej do subwencji edukacyjnej, z założenia mającej wspierać kompleksowe działania na rzecz aktywnego starzenia się, zgodnie z lokalną diagnozą sytuacji i potrzebami osób starszych.
Wobec powyższego Rzecznik za niezbędne uznał omówienie kolejnych kroków legislacyjnych, w tym nowelizacji ustawy o osobach starszych. Ich celem powinno być zwiększenie efektywności prowadzonej polityki senioralnej oraz koordynacja działań, obejmujących także młodsze grupy wiekowe, na których sytuację ma wpływ zmiana demograficzna.
Rzecznik zwrócił się Minister z prośbą o przekazanie stanowiska w sprawie oraz wskazanie propozycji dogodnych terminów spotkania na temat systemowej poprawy sytuacji osób starszych.