Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich



Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Naczelnym Sądem Administracyjnym w sprawie ze skargi kasacyjnej od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w przedmiocie stwierdzenia niedopuszczalności wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy z dnia 2020-03-02.

Adresat:
Naczelny Sąd Administracyjny
Sygnatura:
VII.7037.152.2019
Data sprawy:
2020-03-02
Rodzaj sprawy:
przystąpienie do postępowania sądowego (PS)
Nazwa zepołu:
Zespół Prawa Konstytucyjnego, Międzynarodowego i Europejskiego
Wynik sprawy:
nieuwzględnienie wystąpienia Rzecznika
Opis sprawy:

Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Naczelnym Sądem Administracyjnym w sprawie ze skargi kasacyjnej od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w przedmiocie stwierdzenia niedopuszczalności wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy.

Decyzją z dnia 22 maja 2018 r. Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego, działając na podstawie art. 23a pkt 5 w zw. z art. 30 Prawa o szkolnictwie wyższym, cofnął pozwolenie na utworzenie uczelni udzielone jej założycielowi na mocy decyzji administracyjnej Ministra Edukacji Narodowej. W uzasadnieniu Minister wskazał na szereg nieprawidłowości w działalności uczelni stwierdzonych podczas przeprowadzonej przez niego kontroli, których nieusunięcie przez władze uczelni, mimo wezwania rektora oraz założyciela uczelni do zaprzestania działalności niezgodnej z przepisami prawa i usunięcia jej skutków, uzasadniło cofnięcie pozwolenia. Od powyższej decyzji uczelnia złożyła wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego w odpowiedzi na wniosek wydał postanowienie z dnia 24 sierpnia 2018 r. w przedmiocie niedopuszczalności wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy. W ocenie Ministerstwa stroną postępowania w sprawie cofnięcia pozwolenia może być jedynie założyciel, nie zaś sama szkoła wyższa. Wojewódzki Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 6 lutego 2019 r. oddalił skargę z uwagi na to, że adresatem decyzji w przedmiocie udzielania pozwolenia na utworzenie szkoły wyższej jest wyłącznie jej założyciel, jedynie on jest adresatem decyzji w sprawie cofnięcia pozwolenia i stroną postępowania.

W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich stanowisko przyjęte w powołanym wyżej wyroku dotyczące nieistnienia po stronie szkoły wyższej legitymacji do złożenia skargi na decyzję w przedmiocie cofnięcia pozwolenia na jej utworzenie, w sposób nieuzasadniony ogranicza możliwość obrony przez szkołę wyższą jej praw i obowiązków wynikających z wydanego pozwolenia i przepisów prawa, tj. w szczególności kształcenia w ramach studiów wyższych i prowadzenia działalności naukowej. Podkreślenia wymaga również fakt, że w orzecznictwie sądów administracyjnych istnieje rozbieżność poglądów w zakresie istnienia bądź nie interesu prawnego po stronie szkoły wyższej w postępowaniu w sprawie cofnięcia pozwolenia na jej utworzenie. Ponadto, zgodnie z art. 28 k.p.a. stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek. Przyjmuje się, że weryfikacja posiadania przez podmiot przymiotu strony nie może być dokonywana abstrakcyjnie, lecz powinna prowadzić do ustalenia, czy określony układ stosunków faktycznych w kontekście norm materialnych tworzy sprawę rozstrzyganą w postępowaniu administracyjnym i czy konkretny podmiot korzysta z determinowanego prawem materialnym uprawnienia do występowania w postępowaniu prowadzonym w tej sprawie jako osoba, której sfery prawnej ma ono dotyczyć.

Rzecznik zauważył, że uczelnie niepubliczne są powszechnie uznawane za zakłady administracyjne, wykonujące zadania publiczne. Zadania te uczelnia niepubliczna może realizować po uzyskaniu osobowości prawnej, co następuje z chwilą wpisania jej do rejestru uczelni niepublicznych. Z uwagi na brak podmiotowości prawnej przed wpisem do rejestru, uczelnia nie może być adresatem pozwolenia na jej utworzenie. Zdaniem Rzecznika nie wyklucza to jednak uznania, że uczelnia niepubliczna może być uznana za stronę postępowania w przedmiocie cofnięcia pozwolenia na jej utworzenie. Ponadto, z momentem uzyskania podmiotowości prawnej nabyła też swoje własne prawa i obowiązki.

 


Data odpowiedzi:
2022-12-13
Opis odpowiedzi:
Stanowisko nieuwzględnione (wyrok z 13 grudnia 2022 r., sygn. akt III OSK 1274/21).
Naczelny Sąd Administracyjny orzekł, iż skarga kasacyjna jest niezasadna i jako taka podlega oddaleniu na podstawie art. 184 p.p.s.a. Nie zasługuje na uwzględnienia zarzut naruszenia art. 23a pkt 5 p.s.w. poprzez błędne przyjęcie, iż adresatem decyzji o cofnięciu pozwolenia na utworzenie uczelni jest wyłącznie założyciel, podczas gdy decyzja taka dotyczy ogółu praw i obowiązków uczelni i jest skierowana do uczelni niepublicznej. NSA nie podzielił również zarzutu naruszenia art. 184 Konstytucji poprzez jego niezastosowanie i w efekcie brak sprawowania realnej kontroli nad organem administracji, jakim jest Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego, w sytuacji gdy odmawia się skarżącej prawa do złożenia wniosku o ponowne rozpoznanie sprawy przez organ, gdy to skarżąca jest najbardziej zainteresowanym podmiotem, dla której treść postanowienia organu jest decydująca co do jej dalszego bytu. Niezasadny jest też zarzut naruszenia art. 70 ust. 5 w zw. z art. 2 Konstytucji w zw. z art. 4 p.s.w., który treścią odpowiada art. 9 ust. 1 i 2 ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce poprzez ich błędną wykładnię i w rezultacie przyjęcie, że uczelnia niepubliczna nie posiada interesu prawnego w toku postępowania administracyjnego prowadzonego przez Ministra w sprawie cofnięcia zezwolenia założycielowi na utworzenie uczelni niepublicznej, a w dalszej kolejności we wniesieniu skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego, przez co pozbawiono skarżącą możliwości obrony swoich praw i interesów, uniemożliwiając jej udział w postępowaniu nadzorczym nakładającym na uczelnię sankcję.