Wystąpienie do Ministra Zdrowia, Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej oraz Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia w sprawie dostępu do opieki hospicyjnej z dnia 2020-03-05.
Wystąpienie do Ministra Zdrowia, Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej oraz Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia w sprawie dostępu do opieki hospicyjnej.
Podczas zorganizowanej w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich w dniu 9 października 2019 r. konferencji pt. ,,Jak zapewnić godne starzenie się, chorowanie i umieranie na wsi" zasygnalizowane zostały liczne problemy systemowe, z jakimi borykają się pacjenci w dostępie do opieki hospicyjnej.
Nie ulega wątpliwości, że opieka nad pacjentami w terminalnej fazie choroby stanowi wyzwanie dla systemu ochrony zdrowia, opieki społecznej oraz najbliższych pacjenta. Dynamicznie postępujące starzenie się społeczeństwa wymaga zwiększenia nakładów na opiekę hospicyjną oraz zmian w systemie tej opieki. W konsekwencji powyższego, liczba osób wymagających opieki będzie bowiem wzrastać, przy jednocześnie malejącej liczbie osób, które będą mogły tę opiekę sprawować. W tym kontekście istotne jest zapewnienie zastępowalności pokoleń wśród profesjonalistów sprawujących opiekę nad pacjentami. Obawy Rzecznika budzi w szczególności okoliczność, że dostęp do opieki u kresu życia nie został zapewniony dla wszystkich potrzebujących pacjentów. Obecny stan - ograniczenie dostępu dla nieuleczalnie chorych jest źródłem nierównego traktowania pacjentów znajdujących w podobnej sytuacji oraz ich rodzin.
Rzecznik wskazał, że w obecnie obowiązujących w Polsce przepisach brak jest indywidualnego planu opieki, do którego zobowiązują wytyczne Rady Europy. Powyższy plan jest bardzo ważny, ponieważ przewiduje opracowanie opieki wspólnie z chorym i jego rodziną. Zawierałby on potrzeby i preferencje chorego i jego rodziny, oczekiwania oraz zadania różnych opiekunów będących profesjonalistami i rodziną zaangażowanych w opiekę nad pacjentem. Ponadto, dzięki wdrożeniu powyższego planu opieka paliatywna i hospicyjna mogłaby być bardziej dostosowana do indywidualnych potrzeb każdego pacjenta, a przez to bardziej efektywna.
Hospicja domowe gwarantują pacjentom w terminalnej fazie choroby możliwość przebywania tam, gdzie czują się najlepiej, czyli w domu, wśród najbliższych. Niestety nie wszyscy chorujący mają dostęp do nich. Miejsce zamieszkania ma wpływ na dostęp do świadczeń opieki paliatywnej i hospicyjnej. Przeprowadzona przez NIK analiza dostępności wykazała, że ze świadczeń opieki paliatywnej i hospicyjnej korzystało o ponad 30% mniej pacjentów z gmin wiejskich niż miejskich. Jak zostało podkreślone podczas konferencji zorganizowanej w Biurze RPO tereny wiejskie to 93% powierzchni Polski, na których zamieszkuje prawie 40% obywateli naszego kraju. Pacjenci mieszkający na obszarach wiejskich mają poważny problem z dostępem do opieki paliatywnej i hospicyjnej. Natomiast hospicjum domowe boryka się z wieloma problemami. Jednym z nich jest ograniczona liczba miejsc w kontraktach, co uniemożliwia przyjęcie wszystkich pacjentów, którzy wymagają tej szczególnej pomocy.
Taki stan rzeczy determinuje potrzebę wypracowania modelu opieki medycznej oraz opieki społecznej w sprawowanej pieczy nad pacjentem przebywającym w hospicjum domowym. Powyższe umożliwia holistyczne podejście do pacjenta korzystającego z hospicjum domowego na terenie wiejskim.
Innowacyjny model hospicjum domowego jest skierowany do chorych, samotnych, zależnych przebywających w swoich domach na terenach wiejskich. Innowacja polega na uelastycznieniu modelu opieki i rozszerzeniu zakresu wskazań do objęcia opieką hospicyjną osób chorych. Odpowiada na problemy, które szczególnie dotykają mieszkańców wsi, tj. niewydolność i niewspółmierność do potrzeb systemu opieki zdrowotnej oraz trudności w organizacji dobrej opieki nad osobami starszymi, chorymi i zależnymi.
Rzecznik zwrócił także uwagę, że kontraktowanie wywiera istotny wpływ na efektywność udzielanych świadczeń w ramach opieki paliatywnej i hospicyjnej. W ramach tego zostają wyłonione podmioty, które będą wykonywać najwyższej jakości świadczenia. Niemniej brak jest wystarczającej procedury, która premiowałaby dodatkowe usługi, takie jak np.: wsparcie socjalne dla pacjenta i rodziny, wolontariat, zwiększoną liczbę personelu, zapewnienie dojazdów dla pielęgniarek lub sprzętu usprawniającego prace personelu. W przekonaniu Rzecznika takie działania przyczyniłyby się do pogłębienia dobrych praktyk, w tym zwiększenia roli wolontariuszy, czy włączenia w wolontariat sąsiadów w sprawowaniu opieki paliatywnej i hospicyjnej nad pacjentem.
Rzecznik podkreślił, że patrzenie na problem choroby przewlekłej, zależności, nieuleczalnej choroby i kresu życia przez pryzmat jednego resortu zawęża prawidłowe widzenie tematu i nie pozwala na znalezienie skutecznych sposobów wsparcia i pomocy dla tych osób oraz ich opiekunów. Dlatego ważne jest nie tylko wdrożenie licznych zmian systemowych, ale również wypracowanie modelu opieki medycznej i opieki społecznej. Stworzenie spójnej polityki społeczno-zdrowotnej, a więc działań, które tylko prowadzone wspólnie są w stanie realnie zaspokoić potrzeby zdrowotne ludzi nieuleczalnie chorych i umierających korzystających z opieki paliatywnej i hospicyjnej.
Rzecznik zwrócił się z prośbą o zajęcie stanowiska w przedmiotowej sprawie.