Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie przypadków obniżania zasiłków macierzyńskich na skutek stosowania tarczy antykryzysowej.

Do Rzecznika Praw Obywatelskich kierowane są liczne skargi dotyczące wpływu przepisów tzw. tarczy antykryzysowej umożliwiających obniżenie pracownikom wymiaru czasu pracy o 20%, na sposób wyliczenia zasiłku macierzyńskiego.

Pracodawcy, którzy korzystali z rozwiązań tzw. tarczy antykryzysowej w celu uzyskania dofinansowania do wynagrodzeń i składek ZUS z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, dokonywali obniżenia wymiaru czasu pracy pracowników. Obniżenie etatu może wynieść maksymalnie 20%, nie więcej niż do 0,5 etatu, przy zachowaniu przynajmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę, z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy.

Tymczasem zgodnie z obowiązującymi przepisami ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego pracownikowi stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem 12 miesięcy kalendarzowych ubezpieczenia, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia.

Skarżący podnoszą, że w związku z przewidzianą w tzw. tarczy antykryzysowej możliwością obniżenia wymiaru czasu pracy wykorzystywaną przez pracodawców, za podstawę do obliczeń przyjmuje się wysokość miesięcznego wynagrodzenia po zmianie wymiaru etatu, co skutkuje znacznym obniżeniem wysokości zasiłku.

Uwagę na powyższy problem zmniejszenia wysokości zasiłku zwracają także kobiety w ciąży, które przebywały na zwolnieniu lekarskim, a następnie bez dnia przerwy udały się na urlop macierzyński. W ich ocenie jest to działanie budzące duże wątpliwości ze względu na to, że zgodnie z treścią przepisów wskazanej wyżej ustawy zasiłkowej, podstawy wymiaru zasiłku nie ustala się na nowo, jeżeli między okresami pobierania zasiłków zarówno tego samego rodzaju, jak i innego rodzaju nie było przerwy albo przerwa była krótsza niż 3 miesiące kalendarzowe.

Rzecznik zwrócił się do Minister z prośbą o przedstawienie stanowiska odnośnie wskazywanych problemów oraz podjęcie stosownych działań legislacyjnych zapobiegających negatywnym konsekwencjom, jakie wiążą się z obniżeniem wymiaru czasu pracy dla pracowników korzystających z ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w piśmie z 15 września 2020 r. wyjaśnił, że konsekwencją objęcia w porozumieniu niższym wymiarem czasu pracy np. kobiet w ciąży, w przypadku przerwy w pobieraniu świadczenia z ubezpieczenia chorobowego lub zmiany rodzaju świadczenia, jest ustalenie na nowo podstawy wymiaru zasiłku i niższa wysokość wypłacanego zasiłku, uwzględniającego niższe wynagrodzenie. Podkreślić również należy, że przepisy ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa dotyczące ustalania podstawy wymiaru zasiłku dotyczą w równym stopniu wszystkich ubezpieczonych będących pracownikami, zarówno pracownic jak i pracowników, którym przysługują zasiłki chorobowe, macierzyńskie albo opiekuńcze. Jednocześnie Sekretarz Stanu poinformował, że obecnie trwają prace legislacyjne dotyczące zmiany zasad ustalania podstawy wymiaru świadczeń z ubezpieczenia chorobowego w przypadku zmiany wymiaru czasu pracy, wynikającej z ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych. O ostatecznym kształcie projektowanych rozwiązań zadecyduje Sejm RP.