Żądanie wszczęcia postępowania administracyjnego w przedmiocie zgodności obowiązku złożenia przez sędziów i prokuratorów oświadczenia o członkostwie w zrzeszeniu z dnia 2020-03-09.
Żądanie wszczęcia postępowania administracyjnego w przedmiocie zgodności obowiązku złożenia przez sędziów i prokuratorów oświadczenia o członkostwie w zrzeszeniu.
Na mocy ustawy z dnia 20 grudnia 2019 r. o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych, ustawy o Sądzie Najwyższym oraz niektórych innych ustaw wprowadzono dla sędziów sądów powszechnych, administracyjnych, wojskowych, sędziów Sądu Najwyższego oraz prokuratorów obowiązek złożenia oświadczeń o przynależności do zrzeszeń. Oświadczenia te są jawne i podlegają publikacji w Biuletynie Informacji Publicznej.
W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich należy podjąć konieczne i natychmiastowe działania zmierzające do zabezpieczenia realizacji prawa do ochrony życia prywatnego i ochrony danych osobowych, o których mowa w Konstytucji, nad których poszanowaniem czuwa Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych. Zdaniem Rzecznika celem ustawodawcy nie było wzmocnienie transparentności i apolityczności funkcjonariuszy wymiaru sprawiedliwości, lecz w istocie dokonanie powszechnej lustracji aktywności społecznej, charytatywnej oraz publicznej sędziów i prokuratorów. W wielu przypadkach upublicznienie informacji ich dotyczących może prowadzić do ujawnienia ich światopoglądów, przekonań, a nawet orientacji seksualnej. Obowiązek składania oświadczeń może dodatkowo wywoływać mrożący efekt w odniesieniu do konstytucyjnej wolności zrzeszania się. Sędziowie i prokuratorzy, chroniąc swoją prywatność, mogą bowiem zdecydować się na ograniczenie bądź wręcz zaprzestanie swoich dotychczasowych działań społecznych i obywatelskich. Dodać należy, że już wcześniej dokonano upublicznienia oświadczeń majątkowych sędziów i prokuratorów. Oznacza to, że w porównaniu do innych funkcjonariuszy publicznych sędziowie i prokuratorzy cieszyć się będą najwęższą sferą prywatności. Trudno odnaleźć uzasadnienie dla takiego stanu rzeczy w świetle Konstytucji oraz w kontekście konstytucyjnej zasady równowagi władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej.
Rzecznik zauważył ponadto, że wolność zrzeszania się sędziów została w sposób szczególny ograniczona konstytucyjnie poprzez art. 178 ust. 3 ustawy zasadniczej, który stanowi, że sędzia nie może należeć do partii politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności publicznej nie dającej się pogodzić z zasadami niezależności sądów i niezawisłości sędziów. W pozostałych aspektach sędziowie i prokuratorzy korzystają z ochrony analogicznej do pozostałych obywateli, gwarantowanej w Konstytucji i Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.
W ocenie Prezesa Urzędu Ochrony Danych osobowych z przepisów ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych, administracyjnych i wojskowych, jak również ustawy o Sądzie Najwyższym i ustawy Prawo o prokuraturze wynika w sposób niebudzący wątpliwości i nie wymagający interpretacji, że został w nich sformułowany pod adresem sędziów i prokuratorów obowiązek złożenia oświadczeń o członkostwie w organizacjach w nich wymienionych. Wskazany obowiązek wynika z powołanych przepisów w sposób jednoznaczny, podobnie jak termin jego wykonania. Jednocześnie z przepisów ww. ustaw w sposób jednoznaczny wynika obowiązek upublicznienia oświadczeń w Biuletynie Informacji Publicznej. Tym samym w niniejszym postępowaniu Prezes UODO nie ma podstaw do stwierdzenia naruszenia przepisów o ochronie danych osobowych, co powoduje, że dalsze jego prowadzenie, ukierunkowane na ewentualne skorzystanie przez niego z uprawnień naprawczych jest bezprzedmiotowe w rozumieniu Kodeksu postępowania administracyjnego.