Wystąpienie do Marszałka Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw z dnia 2020-03-30.
Wystąpienie do Marszałka Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw.
Rzecznik Praw Obywatelskich z dużym niepokojem przyjął tryb zgłoszenia i przyjęcia zmian w procedurze oddawania głosu, które miałyby obowiązywać już w wyborach na Prezydenta RP zarządzonych na dzień 10 maja 2020 roku. W ocenie Rzecznika, w obliczu działań związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, odpowiedzialne wprowadzanie wszelkich procedur dotyczących udziału wielu obywateli w życiu publicznym musi być poprzedzone rzetelną debatą i uważnymi analizami proponowanych rozwiązań, także pod kątem ochrony zdrowia i życia obywateli. Zakładane w ustawie skierowanie procedury głosowania korespondencyjnego do szerszej grupy wyborców, w bardzo krótkim terminie przed wyborami na urząd Prezydenta RP, będzie charakteryzować się minimalną skutecznością i nie przełoży się znacząco na zapewnienie gwarancji zasady powszechności praw wyborczych. Nie ma już bowiem wystarczającego czasu na właściwe poinformowanie wyborców o procedurze.
Rzecznik zwraca również szczególną uwagę na kwestię umożliwienia oddawania głosu przez wyborców podlegających w dniu głosowania obowiązkowej kwarantannie, izolacji lub izolacji w warunkach domowych. W praktyce korzystanie przez tą grupę z alternatywnych procedur głosowania jest bardzo problematyczne z uwagi na specyfikę tej procedury, która w żadnym stopniu nie przystaje do warunków kwarantanny, zakłada bowiem ona m.in. urzędowe ustanowienie pełnomocnictwa w obecności przedstawiciela wójta. W kontekście zmian przewidzianych w ustawie należy podnieść wątpliwość co do możliwości zastosowania procedury głosowania korespondencyjnego przez tę grupę wyborców z pełnym zachowaniem zasad bezpieczeństwa epidemiologicznego. Szczególnej analizy wymagają kwestie bezpieczeństwa przekazania wyborcom znajdującym się w kwarantannie pakietu wyborczego oraz odbioru kopert zwrotnych. Bardzo poważne obawy budzi również możliwość przeprowadzenia głosowania i udział wyborców w głosowaniu w lokalach wyborczych w powszechnych obwodach głosowania z pełnym zachowaniem aktów prawnych i zaleceń Ministra Zdrowia i Głównego Inspektora Sanitarnego. Nie przewiduje się bowiem obecnie w regulacjach prawnych specjalnego trybu oddawania głosu w lokalu wyborczym, który byłby w ogłoszonym stanie epidemii adekwatny i bezpieczny z punktu widzenia ochrony prawa do zdrowia i życia obywateli.
Rzecznik zauważa, że w ustawie przewidziano rozszerzenie procedury głosowania korespondencyjnego oraz przez pełnomocnika i skierowanie ich do wyborców, którzy w dniu głosowania mają ukończony 60. rok życia. W kontekście działań mających na celu zwalczanie COVID- 19 powstaje pytanie o inne grupy wyborców szczególnie narażonych na zarażenie m.in. osoby przewlekle chore czy cierpiące na różnego rodzaju dolegliwości. Powstaje także oczywiste pytanie o możliwość skutecznego przeprowadzenia głosowania dla polskich wyborców przebywających poza granicami kraju, szczególnie wobec wprowadzonych w różnych państwach ograniczeń związanych z przeciwdziałaniem epidemii. W wielu przypadkach, z uwagi na obostrzenia wprowadzone w innych państwach, może to być po prostu niemożliwe. W związku z powyższym Rzecznik zwrócił się do Marszałka Senatu z prośbą o wykorzystanie przedstawionych uwag w dalszych pracach nad ustawą.