Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie realizacji obowiązku alimentacyjnego.

Wskutek rozprzestrzeniania się wirusa COVID-19 oraz podjęcia przez rząd licznych środków w celu jego zwalczania wielu rodziców, na których spoczywa ciężar zapewnienia środków utrzymania i wychowania w formie pieniężnej, straciło w ostatnim czasie źródło zarobkowania bądź ich możliwości zarobkowe zostały znacząco ograniczone. Efektem obecnej sytuacji jest m.in. zmniejszenie się możliwości sprawnego pokrywania swoich zobowiązań finansowych, dotyczy to także alimentów. Innym aspektem tej sytuacji jest to, że potrzeby finansowe dzieci, uprawnionych do świadczenia alimentacyjnego od rodzica, mogą w obecnym czasie wzrosnąć. Jednocześnie sądy, jako jedyne organy uprawnione do zmiany wysokości świadczenia alimentacyjnego, nie są w stanie w sposób sprawny rozpoznać ewentualnych powództw o obniżenie bądź podwyższenie obowiązku alimentacyjnego w taki sposób, by wydać szybkie rozstrzygnięcie. Obecna sytuacja nie może doprowadzić do tego, że dzieci zostaną pozbawione należnych im alimentów, przeznaczonych przecież na ich utrzymanie i wychowanie.

Rzecznik zwrócił również uwagę na kwestię wykonywania orzeczonych sądownie bądź ugodą kontaktów między dzieckiem a członkiem Rodziny. W związku z kolejnymi wprowadzonymi ograniczeniami. niektóre orzeczone kontakty nie będą mogły się odbyć w sposób przewidziany w ugodzie bądź orzeczeniu. Tymczasem za uniemożliwienie bądź utrudnianie kontaktów osobie naruszającej obowiązki wynikające z orzeczenia albo z ugody zawartej przed sądem lub przed mediatorem w przedmiocie kontaktów z dzieckiem grozi nakazanie zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej.

W związku z tym Rzecznik zwrócił się do Ministra Sprawiedliwości z prośbą o rozważenie włączenia do prac nad kolejną nowelizacją specustawy COVID-19 kwestii kontaktów oraz alimentów i ich egzekucji. Ponadto, Rzecznik uważa, że należałoby rozważyć tymczasowe włączenie orzeczonych już alimentów w zakres wsparcia, które może być pokrywane z przyjętego w procedowanej nowelizacji Funduszu Przeciwdziałania COVID-19.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości w piśmie z 18 grudnia 2020 r., odnosząc się do propozycji wprowadzenia do katalogu spraw pilnych, o których mowa w art. 14a ust. 4 ustawy o COVID-19, spraw o alimenty oraz o przysposobienie, wskazał, że zgodnie z dodanym przez art. 46 pkt 21 ustawy Tarcza 3.0 do ustawy o COVID-19 art. 15zzs1 – aktualnie istnieje możliwość przeprowadzania rozpraw i posiedzeń jawnych we wszystkich rodzajach spraw, o ile nie spowoduje to nadmiernego zagrożenia dla zdrowia osób w nim uczestniczących. Wobec powyższego brak jest potrzeby wprowadzania w obowiązujących regulacjach prawnych postulowanych przez Rzecznika zmian. Powyższa argumentacja jest także adekwatna do spraw o wykonywanie kontaktów z dziećmi. Wszystkie orzeczenia sądów w tym zakresie pozostają w mocy, a odmowa wykonania orzeczenia może wynikać jedynie z zakazów związanych z zastosowaniem kwarantanny lub hospitalizacją dziecka bądź rodzica. Odnosząc się do zagadnienia nierozpoznawanych przez sądy spraw o przysposobienie po wdrożeniu przez rząd obostrzeń mających przeciwdziałać epidemii koronawirusa SARS-Cov-2, aktualnie brak jest przeszkód, by sprawy te były rozpoznawane w trybie opisanym powyżej, a tym samym dobro dzieci oczekujących na przysposobienie jest należycie zabezpieczone. W związku z postulatem ponownego rozważenia i szybkiego wprowadzenia do polskiego systemu prawnego instytucji tabel alimentacyjnych Podsekretarz Stanu poinformował także, że prace obejmujące wskazane rozwiązania prowadzone przy projekcie ustawy o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw, jak i cały projekt – z uwagi na upływ kadencji Sejmu – zostały objęte dyskontynuacją. W Ministerstwie Sprawiedliwości ponownie podjęto prace zmierzające do reformy prawa rodzinnego, w tym również w obszarze realizacji obowiązku alimentacyjnego.