Wystąpienie do Ministra Środowiska w sprawie zakazu wstępu do lasów będących w zarządzie Lasów Państwowych i zamknięcia parków narodowych z dnia 2020-04-07.
Wystąpienie do Ministra Środowiska w sprawie zakazu wstępu do lasów będących w zarządzie Lasów Państwowych i zamknięcia parków narodowych.
W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich poważne zastrzeżenia budzi prawne umocowanie zakazów wstępu do lasów i parków narodowych. Rzecznik zauważa, że przywoływane w komunikatach widniejących na stronach internetowych Lasów Państwowych i poszczególnych parków narodowych przepisy nie mogą stanowić podstawy prawnej dla odebrania obywatelom dostępu do dóbr naturalnych jakimi są lasy i tereny wchodzące w skład parków narodowych.
Zgodnie z art. 11 ust. 2 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych Prezes Rady Ministrów, z własnej inicjatywy lub na wniosek wojewody, po poinformowaniu ministra właściwego do spraw gospodarki może, w związku z przeciwdziałaniem COVID-19, wydawać polecenia obowiązujące inne, niż wymienione w ust. 1, osoby prawne i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej oraz przedsiębiorców. Polecenia są wydawane w drodze decyzji administracyjnej, podlegają one natychmiastowemu wykonaniu z chwilą ich doręczenia lub ogłoszenia oraz nie wymagają uzasadnienia. Polecenia te mogą być wydane także ustnie, telefonicznie, za pomocą środków komunikacji elektronicznej lub za pomocą innych środków łączności, a następnie utrwalone w formie protokołu. Nie podano jednak do wiadomości publicznej treści polecenia Szefa Rządu RP skierowanego do Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych oraz dyrektorów parków narodowych. O takim poleceniu nie wspomniano też w komunikatach o zakazach. Mowa jest tam jedynie o "rekomendacji" Rządowego Zespołu Zarządzania Kryzysowego, a to wszak nie to samo, co polecenie wskazane w art. 11 ust. 2.
Natomiast §17 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 31 marca 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii stanowi o zakazie korzystania z terenów zieleni w okresie od dnia 1 kwietnia 2020 r. do dnia 11 kwietnia 2020 r. Z tym, że jak podaje ten przepis, chodzi tu o korzystanie z pełniących funkcje publiczne i pokrytych roślinnością terenów zieleni, w szczególności: parków, zieleńców, promenad, bulwarów, ogrodów botanicznych, zoologicznych, jordanowskich i zabytkowych, a także plaż. Ponadto, pojęcie "tereny zieleni" posiada swoją legalną definicję. Jest ona zawarta w art. 5 pkt 21 ustawy o ochronie przyrody. Z całą pewnością ta legalna definicja terenów zielonych nie obejmuje lasów, które zostały zresztą zdefiniowane w art. 3 ustawy o lasach. Stąd też całkowicie chybione jest odwołanie się przy wprowadzaniu zakazu wstępu do lasów do treści § 17 ust. 1 rozporządzenia w sprawie Covid - 19. Ta bowiem nie daje żadnych podstaw do wprowadzania jakichkolwiek ograniczeń w zakresie powszechnego korzystania z lasów i innych terenów pokrytych dziką roślinnością.
W ocenie Rzecznika w chwili obecnej jedyną podstawą dla wprowadzenia okresowego zakazu wstępu do lasu, może być realizacja przesłanek z art. 26 ust. 3 ustawy o lasach, a mianowicie, wystąpienie zniszczenia albo znacznego uszkodzenia drzewostanów lub degradacja runa leśnego, wystąpienie dużego zagrożenia pożarowego czy wykonywanie zabiegów gospodarczych związanych z hodowlą, ochroną lasu lub pozyskaniem drewna.
Ponadto, Rzecznik wskazał, że możliwość wprowadzenia ograniczenia w poruszaniu się przewiduje ustawa o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, na drodze rozporządzenia Ministra Zdrowia lub Prezesa Rady Ministrów, o czym stanowią odpowiednio art. 46 ust. 4, a następnie art. 46 a i 46 b tej ustawy. Oczywistym jest, że zawarte w rozporządzeniu ograniczenia w poruszaniu się, odnosić się mają również do obszarów podlegających ochronie przyrodniczej, w tym lasów i parków narodowych. Niewątpliwie są one wystarczającą barierą prawną dla tworzenia się skupisk ludzkich na tych terenach.
Abstrahując od wątpliwości konstytucyjnych co do przyjętych w rozporządzeniu rozwiązań, nie ulega wątpliwości, że stanowią one prawo powszechnie obowiązujące wydane przez kompetentny organ państwowy. Tymczasem decyzja o zakazie wstępu do lasów i zamknięciu parków narodowych, nie została podjęta w formie i sposobie mieszczącym się w obowiązującym porządku prawnym.
W związku z powyższym Rzecznik zwrócił się do Ministra Środowiska podjęcie stosownych czynności zmierzających do uchylenia pozbawionych podstaw prawnych decyzji, wprowadzających generalne zakazy wstępu na tereny leśne pozostające w zarządzie Lasów Państwowych oraz na tereny parków narodowych.