Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Edukacji Narodowej w sprawie ustawy o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2.

W związku z wejściem w życie ustawy o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (dalej jako: ustawa), Rzecznik Praw Obywatelskich powziął pewne wątpliwości dotyczące niektórych przepisów tej ustawy regulujących sprawy szkolnictwa wyższego i systemu oświaty.

Przepis art. 49 wskazanej ustawy zakłada, że w przypadku czasowego ograniczenia lub czasowego zawieszenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty na obszarze kraju lub jego części, dopuszcza się na mocy rozporządzenia wydanego przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania możliwość wyłączenia stosowania niektórych przepisów o systemie informacji oświatowej w odniesieniu do wszystkich lub niektórych jednostek systemu oświaty.

Rzecznik wskazał, że rozwiązanie, umożliwiające wyłączenie stosowania niektórych przepisów ustawowych w drodze rozporządzenia, pozostaje w jaskrawej sprzeczności z konstytucyjną zasadą hierarchicznej budowy systemu źródeł prawa. Nie jest bowiem dopuszczalne zmienianie w drodze rozporządzenia przepisów zamieszczonych w aktach znajdujących się wyżej w hierarchii źródeł prawa, w szczególności przepisów ustawowych. Rozporządzenia ze swojej istoty mają charakter podrzędny względem ustawy i powinny być zgodne z jej treścią.

W związku z powyższym Rzecznik zwrócił się do Ministra Edukacji Narodowej z prośbą o rozważenie podjęcia inicjatywy legislacyjnej we wskazanym wyżej zakresie.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Minister Edukacji Narodowej w piśmie z 16 czerwca 2020 r. stwierdził, że nie wydają się uzasadnione podniesione w piśmie Rzecznika obawy, że rozporządzenie wydane na podstawie art. 6a ustawy o SIO stanie się aktem samoistnym. Minister zgodził się, że nie jest dopuszczalne zmienianie w drodze rozporządzenia przepisów zamieszczonych w aktach znajdujących się wyżej w hierarchii źródeł prawa, w szczególności przepisów ustawowych. Jednakże należy zauważyć, że zarówno w literaturze przedmiotu, jak i w orzecznictwie dopuszcza się możliwość zamieszczenia w ustawie upoważnienia do ograniczonego modyfikowania treści norm ustawowych w pewnych szczególnych okolicznościach. Uznaje się, że w takim przypadku rozporządzenie nie traci wykonawczego charakteru ani nie staje się aktem samoistnym. Ustawodawca bowiem może postanowić, że dla właściwego wykonania ustawy konieczne jest umożliwienie organowi wydającemu rozporządzenie wprowadzenia pewnych modyfikacji niektórych norm ustawowych. Wydaje się, że przedstawione wcześniej wyjaśnienia dotyczące art. 6a ustawy o SIO korespondują ze stanowiskiem prezentowanym w literaturze i orzecznictwie, w związku z czym można przyjąć, że upoważnienie zawarte w art. 6a ustawy o SIO nie spowoduje naruszenia hierarchii źródeł prawa w polskim porządku prawnym.