Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich



Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie projektów rozporządzeń o wysokości opłat za egzaminy wstępne na aplikacje z dnia 2020-05-05.

Adresat:
Minister Sprawiedliwości
Sygnatura:
VII.561.5.2020
Data sprawy:
2020-05-05
Rodzaj sprawy:
uwagi RPO do przygotowywanych (zmienianych) aktów prawnych (WL)
Nazwa zepołu:
Zespół Prawa Konstytucyjnego, Międzynarodowego i Europejskiego
Wynik sprawy:
częściowo pozytywnie ze względu na częściowe uwzgl. wystąpienia RPO
Opis sprawy:

Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie projektów rozporządzeń o wysokości opłat za egzaminy wstępne na aplikacje.

Rzecznik Praw Obywatelskich zauważa, że obecne projekty rozporządzeń Ministra Sprawiedliwości o wysokości opłaty za egzaminy wstępne na aplikację notarialną/adwokacką/radcowską/komorniczą zakładają wysokość opłaty za egzamin wstępny na poziomie 35% minimalnego wynagrodzenia za pracę. W uzasadnieniu do każdego z tych rozporządzeń widnieje informacja, że z analizy kosztów przeprowadzenia egzaminów wstępnych na aplikacje wynika, iż całkowity koszt przeprowadzenia egzaminów wstępnych w 2019 r. wyniósł prawie 3 972 000 zł. Natomiast z tytułu opłaty za egzamin wstępny do budżetu państwa wpłynęła kwota około 7 350 000 zł. Po analizie powyższych danych, mając także na uwadze konieczność zapewnienia dostępu do zawodów prawniczych, proponuje się obniżenie wysokości opłaty za egzamin wstępny. Rzecznik z zadowoleniem przyjmuje fakt obniżenia wysokości opłaty za egzaminy wstępne, jednak nadal podkreślenia wymaga, że opłata będzie wyższa niż realne koszty zorganizowania egzaminu. W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich, opłaty za egzaminy wstępne powinny także uwzględniać realne możliwości finansowe często młodych ludzi, którzy dopiero wchodzą na rynek pracy, a także uwzględniać rzeczywisty koszt przeprowadzenia egzaminu. Coroczne podwyższanie opłaty jednostkowej w ślad za wzrostem minimalnego wynagrodzenia, nie pozostające w związku z kosztami świadczonej usługi publicznej jest zdaniem Rzecznika sprzeczne z art. 217 Konstytucji RP. Opłata ta stanowi bowiem nową daninę publiczną, co narusza postanowienia wskazanego zapisu Konstytucji RP, zgodnie z którym tego rodzaju daniny mogą być nakładane tylko ustawą. W związku z powyższym Rzecznik zwrócił się do Ministra Sprawiedliwości z prośbą o wzięcie powyższych uwag w pracach legislacyjnych.

 
Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:


Data odpowiedzi:
2021-03-23
Opis odpowiedzi:
Sekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości w piśmie z 23 marca 2021 r. wyjaśnił, że wskazana kwestia była przedmiotem uzgodnień międzyresortowych. W toku prac uwagi do projektów zgłosił m.in. Minister Finansów, który postulował, aby wysokość opłaty za egzamin wstępny na aplikacje zostały ustalone kwotowo na poziomie roku 2019. W ten sposób opłata nie byłaby zwiększana automatycznie przy zmianie wysokości minimalnego wynagrodzenia. Mając na uwadze powyższe stanowisko oraz aktualną sytuację epidemiczną, zaproponowano kwotowe określenie opłaty za udział w egzaminie wstępnym na aplikację na poziomie 2019 r., przy uwzględnieniu dyspozycji ustawowej dotyczącej prawidłowego i efektywnego przeprowadzenia tego egzaminu. Sekretarz Stanu poinformował także, że rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie wysokości opłaty za egzaminy wstępne na aplikacje: adwokacką, radcowską i notarialną zostały podpisane przez Ministra Sprawiedliwości w dniu 15 marca 2021 r. i opublikowane w Dzienniku Ustaw RP w dniu 17 marca 2021 r.