Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie umożliwienia premierowi odwoływania członków Rady Dialogu Społecznego.

Do Rzecznika Praw Obywatelskich zwrócili się przedstawiciele sześciu reprezentatywnych związków zawodowych i organizacji pracodawców, wchodzących w skład Rady Dialogu Społecznego, w sprawie zmian stanu prawnego wprowadzonego na podstawie ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (dalej jako "ustawa zmieniająca").

Poważne wątpliwości Rzecznika wzbudziła w szczególności zasadność wyposażenia Prezesa Rady Ministrów w kompetencje do odwoływania członków Rady Dialogu Społecznego w związku z obowiązywaniem stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii (art. 85 ustawy). Trudno znaleźć jakiekolwiek uzasadnienie dla zmiany kompetencji organów państwa do powoływania członków Rady Dialogu Społecznego w związku z obowiązującym stanem epidemii. Biorąc pod uwagę cele i zadania Rady Dialogu Społecznego oraz uprawnienia tego organu i jego uczestników zasadne wydaje się stanowisko, że przyznanie tego rodzaju kompetencji stronie rządowej, będącej aktywnym uczestnikiem prowadzonych na jej forum prac i głównym adresatem prezentowanego przez nią stanowiska, może prowadzić do naruszenia zasady równości i równowagi pomiędzy uczestnikami dialogu społecznego.

Zastrzeżenia Rzecznika wzbudziły także powody, dla których premier może odwołać członka Rady. Zgodnie z nowelizacją może to zrobić w przypadku utraty zaufania związanego z informacją dotyczącą pracy, współpracy lub pełnienia służby w organach bezpieczeństwa PRL. Dotychczas tylko niezgodne z prawdą oświadczenie lustracyjne pozbawiało daną osobę możliwości pełnienia funkcji publicznej.

Zdaniem RPO osoby wchodzące w skład Rady Dialogu Społecznego, które przed wejściem w życie ustawy zmieniającej, złożyły zgodne z prawdą oświadczenie lustracyjne, mogły oczekiwać, opierając się na gwarancjach danych im przez ustawodawcę, a także wynikających z samego celu postępowania lustracyjnego, że takie oświadczenie nie pociągnie za sobą negatywnych konsekwencji co do członkostwa w Radzie.

Tym samym, w opinii Rzecznika, wprowadzona zmiana w zasadach członkostwa w Radzie narusza zasadę demokratycznego państwa prawnego i zasadę zaufania obywateli do państwa i prawa.

Rzecznik zwrócił się do Minister z prośbą o ustosunkowanie się do stanowiska przedstawicieli sześciu członków Rady oraz przedstawionych powyżej uwag i zarzutów dotyczących wprowadzonych w tym zakresie zmian.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w piśmie z 10 czerwca 2020 r. wyjaśnił, że przepis art. 27 ust. 2a ustawy o Radzie Dialogu Społecznego i innych instytucjach dialogu społecznego został dodany do rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw dopiero na etapie prac sejmowych a tym samym nie był przedmiotem uzgodnień międzyresortowych. Podkreślenia wymaga, że w kompetencjach ministra właściwego do spraw pracy, który w świetle art. 40 ustawy o Radzie Dialogu Społecznego i innych instytucjach dialogu społecznego koordynuje prace strony rządowej w Radzie, nie leży wydawanie opinii co do zgodności z normami konstytucyjnymi określonych przepisów obowiązującego prawa.