Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich



Wystąpienie do Dyrektora Krajowego Ośrodka Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym w Gostyninie w sprawie sytuacji przebywających tam osób i zagrożeń związanych z pandemią z dnia 2020-05-22.

Adresat:
Dyrektor Krajowego Ośrodka Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym w Gostyninie
Sygnatura:
IX.517.1013.2020
Data sprawy:
2020-05-22
Rodzaj sprawy:
wystąpienie o charakterze generalnym (WG)
Nazwa zepołu:
Zespół do spraw Wykonywania Kar
Wynik sprawy:
Opis sprawy:

Wystąpienie do Dyrektora Krajowego Ośrodka Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym w Gostyninie w sprawie sytuacji przebywających tam osób i zagrożeń związanych z pandemią.

Czas pandemii wymusił na kierownictwie różnego rodzaju miejsc detencji podejmowanie działań, mających na celu zapobieganie rozprzestrzeniania się koronawirusa. Polegają one przede wszystkim na wprowadzaniu ograniczeń dotyczących praw osób pozbawionych wolności i ich codziennego funkcjonowania. Decyzje, podejmowane w tym zakresie, muszą także uwzględniać konieczność zapobiegania zdarzeniom nadzwyczajnym, tj. np. zbiorowym wystąpieniom. Jednocześnie organizacje międzynarodowe, wydając zalecenia skierowane do osób odpowiedzialnych za miejsca pozbawienia wolności w kontekście walki z Covid-19, podkreślają, że wprowadzane ograniczenia nie mogą prowadzić do nieludzkiego i poniżającego traktowania.

Problemy związane z zagrożeniem koronawirusem dotykają również Krajowy Ośrodek Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym (dalej jako: KOZZD lub Ośrodek). W pismach kierowanych do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich pacjenci KOZZD zwracają uwagę m.in. na brak informacji do kiedy będą obowiązywać wprowadzone ograniczenia, w szczególności decyzja o wstrzymaniu widzeń. Są przekonani, że brak bezpośrednich spotkań z bliskimi mógłby być rekompensowany możliwością przeprowadzenia rozmowy online, ale Dyrektor Ośrodka nie wyraził zgody na taką formę utrzymywania kontaktu z rodziną.

Rzecznik wskazał, biorąc pod uwagę treść art. 29 ust. 1 ustawy o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób (dalej jako: ustawa), jak również sytuację epidemiologiczną i standardy innego rodzaju miejsc pozbawienia wolności, gdzie rozmowy przez Skype z rodzinami zastąpiły tradycyjne widzenia bezpośrednie, że zmiana obecnej praktyki w Ośrodku w zakresie korzystania ze środków komunikacji elektronicznej jest konieczna.

Wnioskodawcy żalą się również na brak bezpośredniego kontaktu z Dyrektorem i możliwości swobodnego zgłaszania wniosków oraz przedstawiania swoich wątpliwości odnośnie podejmowanych wobec nich decyzji. Pacjenci w szczególności oczekują na wyjaśnienie przesłanek decyzji o zakazie dokonywania zakupów z zewnątrz. Zdaniem Rzecznika jest to nadmiernie restrykcyjne działanie, które powinno podlegać modyfikacjom, zwłaszcza że na terenie Ośrodka nie funkcjonuje sklep. Trudno również znaleźć podstawę prawną dla podjęcia decyzji o możliwości korzystania wyłącznie z usług Poczty Polskiej.

Psycholodzy uczestniczący w spotkaniu on-line w dniu 14 maja br., podkreślali, że dodatkowe obostrzenia w miejscach detencji są bodźcem szczególnie stresogennym i budującym napięcie emocjonalne. Ponadto, brak w KOZZD społeczności terapeutycznej i oddziaływań w postaci terapii grupowej, które dałyby możliwość odreagowania frustracji, a przede wszystkim służyły informowaniu o problemach pacjentów i reagowaniu na nie na bieżąco, także nie sprzyja dobrej atmosferze w Ośrodku. Konieczne są więc działania, które pozwolą na rozładowanie destruktywnych emocji i poprawią relacje interpersonalne między pacjentami a personelem Ośrodka.

Z uwagi na powyższe Rzecznik zwrócił się do Dyrektora z prośbą o zajęcie stanowiska w sprawie oraz o poinformowanie o działaniach podjętych przez Dyrekcję KOZZD od początku kwietnia 2020 r., które korespondowałyby z międzynarodowymi rekomendacjami odnoszącymi się do problematyki zapobiegania rozprzestrzenianiu się koronawirusa i jego kontrolowania w miejscach pozbawienia wolności.