Wystąpienie do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie zastrzeżeń, co do roli Policji w procedurze wymierzania kar administracyjnych z dnia 2020-05-28.
Wystąpienie do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie zastrzeżeń, co do roli Policji w procedurze wymierzania kar administracyjnych.
W zainteresowaniu Rzecznika Praw Obywatelskich pozostają zastrzeżenia odnośnie do regulacji art. 48a ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, w kontekście naruszania przez obywateli ograniczeń, nakazów i zakazów wprowadzanych rozporządzeniami Ministra Zdrowia i Rady Ministrów na podstawie art. 46, art. 46a art. 46b ww. ustawy.
Nie kwestionując ogólnej zasadności ustanowienia sankcji za zachowania obywateli świadomie ignorujących ograniczenia i zabezpieczenia epidemiczne, Rzecznik stoi na stanowisku, że muszą być one uregulowane zgodnie z krajowymi i międzynarodowymi standardami praworządności, opartymi na poszanowaniu praw człowieka i obywatela.
Szczególny niepokój Rzecznika wzbudza rola Policji w procedurze wymierzania kar administracyjnych. Jak bowiem powszechnie wiadomo - co także znajduje potwierdzenie w dokumentach przesyłanych do Biura RPO - głównym inicjatorem nakładania kar przez Inspekcję Sanitarną jest właśnie ta formacja. Funkcjonariusze Policji, stwierdziwszy naruszenie przez danego obywatela obostrzeń epidemicznych, spisują notatkę z interwencji, a następnie przekazują jej kopię do właściwego miejscowo organu Inspekcji Sanitarnej, celem wszczęcia postępowania o nałożenie kary administracyjnej. Inspekcja, na podstawie opisanych przez funkcjonariusza w notatce okoliczności przeprowadzonej interwencji, wydaje decyzję o karze. Strona postępowania - ukarany, nie jest zawiadamiany przez organ (Inspekcję Sanitarną) ani o wszczęciu postępowania, ani o możliwości wypowiedzenia się w przedmiocie zebranego materiału dowodowego.
Innymi słowy, kara administracyjna z art. 48 a ustawy o zapobieganiu jest nakładana automatycznie, w oparciu o notatkę policyjną, traktowaną jako główny i jedyny dowód w sprawie. Taki schemat działania budzi stanowczy sprzeciw Rzecznika, bowiem brak jest dla niego podstawy prawnej w obowiązujących przepisach.
Rzecznik przypomniał, że notatka służbowa funkcjonariusza Policji nie stanowi dokumentu urzędowego w rozumieniu art. 76 k.p.a., co wyklucza bezkrytyczne oparcie się na niej przez organy Inspekcji Sanitarnej dla celów nałożenia administracyjnej kary pieniężnej z art. 48a ustawy o zapobieganiu. Notatka ta nie jest sporządzana w przepisanej formie, jak wymaga przepis, a jej autorem nie jest organ państwowy.
Rzecznik zauważył ponadto, że zgodnie z art. 51 ust. 5 Konstytucji zasady i tryb gromadzenia oraz udostępniania informacji o jednostce określa ustawa. Oznacza to, że organy władzy publicznej nie mogą dowolnie dysponować informacjami o jednostce, lecz wyłącznie na zasadach i w trybie ściśle określonym w ustawie. W ustawie powinno się znaleźć co najmniej określenie podmiotów zobowiązanych, okoliczności powstania obowiązku ujawnienia informacji oraz zakresu tych informacji, a także zasad ich przechowywania, poprawiania, udostępniania i usuwania.
Ani ustawa o Policji, ani też żadna inna odrębna ustawa (jak tego wymaga art. 14 ust. 2 ustawy o Policji) nie zawiera wymaganej przez art. 51 ust. 5 Konstytucji ustawowej podstawy do przetwarzania przez Policję i udostępniania danych osobowych na potrzeby prowadzonego przez Państwową Inspekcję Sanitarną postępowania administracyjnego, którego celem jest wymierzenie kary pieniężnej określonej w art. 48a ust. 1 pkt 1 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi.
To z kolei stawia pod znakiem zapytania legalność przekazywania tych danych przez Policję Inspekcji Sanitarnej, a co za tym idzie - nakładania przez ten organ decyzji o karze pieniężnej na podstawie tylko notatek służbowych funkcjonariuszy Policji. Oznaczałoby to wydanie decyzji administracyjnej z naruszeniem art. 75 § 1 k. p. a., jako oparcie jej na dowodzie uzyskanym z naruszeniem prawa.
Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o przedstawienie stanowiska w przedmiocie wyżej opisanych zastrzeżeń, a w szczególności o wskazanie podstaw prawnych przekazywania Inspekcji Sanitarnej przez Policję informacji o stwierdzonych naruszeniach obowiązków związanych z przeciwdziałaniem trwającej epidemii.