Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie wysokości opłat egzekucyjnych.

Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił uwagę na problem, który ujawnił się na tle przepisów intertemporalnych, regulujących zakres czasowy stosowania ustawy kosztach komorniczych oraz ustawy o komornikach sądowych i egzekucji. Ta ostatnia ustawa została wprawdzie uchylona przez 305 ustawy o komornikach sądowych, jednak w niektórych sytuacjach procesowych jej przepisy wciąż znajdują zastosowanie.

Zgodnie z art. 52 ust. 1 ustawy o kosztach komorniczych (dalej jako: u.k.k.), do postępowań wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe. A zatem do trwających wciąż postępowań stosuje się regulację opłat egzekucyjnych przewidzianą przez ustawę o komornikach sądowych i egzekucji (dalej jako: u.k.s. i e.). Wyjątki od tej zasady wprowadza art. 52 ust. 2 oraz 3 u.k.k.: ustawę nową (u.k.k.) stosuje się do określenia opłat w niektórych wypadkach umorzenia postępowania, w sytuacji oczywiście niecelowego wszczęcia postępowania egzekucyjnego lub wskazania we wniosku o wszczęcie egzekucji osoby niebędącej dłużnikiem, oraz w sytuacji określonej w art. 49 ust. 2 b u.k.s. i e. (a ściślej, gdy okoliczności wskazane w tym przepisie - utrata mocy przez tytuł wykonawczy - nastąpiły pod rządami poprzedniej ustawy). W innych wypadkach postępowań "przepołowionych"(wszczętych pod rządami poprzedniej ustawy, jednak kontynuowanych pod rządami nowej) należy stosować przepisy dotychczasowe.

Rzecznik wskazał, że w niektórych sytuacjach utrzymanie działania dotychczasowej ustawy trudno uzasadnić: dotyczy to w szczególności egzekucji roszczeń okresowych. Egzekucja takich roszczeń - najczęściej chodzi tutaj o alimenty bądź o renty o charakterze alimentacyjnym - trwa nawet kilkanaście lat. Zdaniem Rzecznika utrzymywanie przez cały ten okres równolegle obowiązujących regulacji prawnych odnośnie kosztów egzekucyjnych nie wydaje się trafnym rozwiązaniem legislacyjnym.

Rzecznik zauważył również, że regulacje u.k.k. wprowadzają zupełnie nowe zasady określania wysokości opłat egzekucyjnych w przypadku egzekucji świadczeń pieniężnych. W efekcie, w przypadku egzekucji roszczeń okresowych przez następne lata będą obowiązywały równolegle dwie stawki opłat egzekucyjnych - w zależności od tego, czy postępowanie egzekucyjne zostało wszczęte przed dniem 1 stycznia 2019 r. (moment wejścia w życie u.k.k. - art. 54 ustawy), czy też po tej dacie. Sytuacja ta budzi wątpliwości z uwagi na zasadę równego traktowania podmiotów cechujących się tą samą cechą relewantną (np. dłużników alimentacyjnych), wynikającą z art. 32 oraz - w zakresie praw majątkowych- art. 64 ust. 2 Konstytucji.

W związku z powyższym, Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o przedstawienie stanowiska w sprawie oraz o podjęcie stosownych działań legislacyjnych.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości w piśmie z 4 listopada 2020 r. wskazał, że w opinii resortu sprawiedliwości nie ma dostatecznych podstaw pozwalających przyjąć, że określona wcześniej obowiązującą ustawą wysokość stawki opłaty egzekucyjnej każdorazowo stawiałaby dłużnika w mniej korzystnej pozycji, w porównaniu z analogicznymi regulacjami u.k.k. zgłoszone w piśmie Rzecznika krytyczne uwagi dotyczące rozwiązań intertemporalnych, przyjętych w ustawie o kosztach komorniczych, nie znajdują dostatecznego uzasadnienia na gruncie utrwalonych w ostatnich dwóch dekadach praktyk legislacyjnych. Mając na uwadze powyższe, a w szczególności podkreślając fakt, że wprowadzenie zmian do spraw będących już w toku postępowań egzekucyjnych, mogłoby odbyć się z uszczerbkiem dla zasady pewności prawa, Sekretarz Stanu stwierdził, że nie ma potrzeby podjęcia prac legislacyjnych w zakresie opisanym w wystąpieniu RPO.