Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich



Wystąpienie do Ministra Edukacji Narodowej w sprawie problemu wykluczenia części uczniów ze zdalnej edukacji z dnia 2020-06-08.

Adresat:
Minister Edukacji Narodowej
Sygnatura:
VII.7037.45.2020
Data sprawy:
2020-06-08
Rodzaj sprawy:
wystąpienie o charakterze generalnym (WG)
Nazwa zepołu:
Zespół Prawa Konstytucyjnego, Międzynarodowego i Europejskiego
Wynik sprawy:
częściowo pozytywnie ze względu na częściowe uwzgl. wystąpienia RPO
Opis sprawy:

Wystąpienie do Ministra Edukacji Narodowej w sprawie problemu wykluczenia części uczniów ze zdalnej edukacji.

W ostatnim czasie Rzecznik Praw Obywatelskich interweniował w sprawie uczniów, którzy nie uczestniczą w zdalnym nauczaniu. Z zaskoczeniem przyjął zawarte w odpowiedzi Ministerstwa Edukacji Narodowej stwierdzenie, iż

resort ten nie jest organem nadzoru nad działalnością szkół i nie kontroluje realizacji obowiązku szkolnego/nauki.

W piśmie tym wyjaśniono, że bez względu na sposób realizacji treści podstawy programowej – w formie zdalnej czy stacjonarnej – nieusprawiedliwiona nieobecność ucznia (szczególnie długotrwała) musi być zgłaszana przez wychowawców klas, aby dyrektor szkoły mógł podjąć stosowne działania w ramach sprawowanej przez niego kontroli realizacji obowiązku szkolnego lub zawiadomić właściwe organy w przypadku obowiązku nauki.

Tymczasem w wystąpieniu generalnym do Ministra Edukacji Narodowej Rzecznik usiłował wykazać, że pomimo wiedzy na temat nieobecności ucznia działania dyrektorów szkół mogą być utrudnione lub nieskuteczne. Jest to

spowodowane m.in. obecnym reżimem sanitarnym, niedoborami kadrowymi w szkołach, brakiem stosownych wytycznych dla policji, inną organizacją pracy sądów. Z powodu braku możliwości wyegzekwowania uczestnictwa dzieci w zajęciach oraz objęcia ich właściwą opieką przez rodziców, rozwiązanie problemu wymaga współdziałania różnych organów państwa. Przedstawiony problem dotyczy osób najsłabszych, w przypadku których pomoc i interwencja państwa jest uzasadniona.

Dostrzegając wagę problemu, sprawą zajmują się obecnie niektóre organizacje społeczne. Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę przygotowała procedurę postępowania dla szkół, które zmagają się z problemem „znikających uczniów”. Fundacja podkreśla, że działania interwencyjne podejmowane przez placówki oświatowe wymagają m.in. ustalenia, w jaki sposób pracują różne instytucje, oraz zdefiniowania form wzajemnej współpracy.

Z kolei Fundacja EFC, zajmująca się edukacją, rozpoczęła w maju kampanię społeczną #sprawdzobecnosc. Jej celem jest zwrócenie uwagi na osoby, które w warunkach izolacji mogą potrzebować wsparcia i życzliwości. Autorzy

kampanii zauważają, że kryzys związany z pandemią zachwiał bezpieczeństwem materialnym i emocjonalnym całych rodzin. Nasila się poczucie samotności, lęku, czasami pojawia się depresja lub przemoc.

Wyrażając ogromne uznanie dla społecznego zaangażowania obywateli, Rzecznik zaznaczył jednak, że odpowiedzialność spoczywa również na Ministrze Edukacji jako tym, który zgodnie z art. 43 Prawa oświatowego koordynuje i realizuje politykę oświatową państwa i współdziała w tym zakresie z wojewodami oraz z innymi organami i jednostkami organizacyjnymi właściwymi w sprawach funkcjonowania systemu oświaty.

Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o zajęcie stanowiska w sprawie. Oszacowanie liczby uczniów, którzy w ciągu ostatnich miesięcy nie uczestniczyli w zdalnym nauczaniu, powinno być, zdaniem Rzecznika, traktowane jako cel minimalny i punkt wyjścia do dalszych działań służących ochronie praw dzieci i młodzieży.

 
Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:


Data odpowiedzi:
2020-06-29
Opis odpowiedzi:
Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej w piśmie z 29 czerwca 2020 r. podtrzymał stwierdzenia z poprzedniej odpowiedzi MEN, iż kontrolę spełniania obowiązków edukacyjnych ustawa nakłada na dwa podmioty: dyrektora szkoły i gminę. Wyjaśnił też, że wskazanie podmiotów powołanych do sprawowania kontroli nad realizacją obowiązku szkolnego/nauki nie świadczy o "braku zainteresowania" Ministra Edukacji Narodowej poruszonymi kwestiami ani o "umniejszeniu swojej roli w kształtowaniu systemu oświaty". W świetle działań podjętych przez Ministra Edukacji Narodowej, sugerowanie resortowi lekceważenia problemów występujących w związku z wprowadzonym stanem epidemii i edukacją zdalną jest nieuzasadnione. Wszystkie działania Ministra Edukacji Narodowej są podejmowane w celu jak najpełniejszego zabezpieczenia praw dziecka (ucznia) do edukacji w bezpiecznych i przyjaznych warunkach.