Skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego na decyzję Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych umorzeniu postępowania administracyjnego sprawie dotyczącej naruszenia przepisów o ochronie danych osobowych w związku z realizacją obowiązku składania przez sędziów i prokuratorów oświadczeń o członkostwie w zrzeszeniu, w tym w stowarzyszeniu, i ich upubliczniania z dnia 2020-06-22.
Skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego na decyzję Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych umorzeniu postępowania administracyjnego sprawie dotyczącej naruszenia przepisów o ochronie danych osobowych w związku z realizacją obowiązku składania przez sędziów i prokuratorów oświadczeń o członkostwie w zrzeszeniu, w tym w stowarzyszeniu, i ich upubliczniania.
W związku z wejściem w życie przepisów ustawy z dnia 20 grudnia 2019 r. o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych, ustawy o Sądzie Najwyższym oraz niektórych innych ustaw Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się w wystąpieniu z dnia 9 marca 2020 r. do Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych z żądaniem wszczęcia postępowania administracyjnego w przedmiocie zgodności obowiązku złożenia przez sędziów i prokuratorów oświadczenia o członkostwie w zrzeszeniu, w tym w stowarzyszeniu z normami prawa z zakresu prawa ochrony danych osobowych. Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich przetwarzanie danych osobowych osób zobowiązanych do złożenia oświadczeń o przynależności do zrzeszeń, a w szczególności ich publikacja w Biuletynie Informacji Publicznej jest oparte na podstawie prawnej pozostającej w sprzeczności z wymogami prawnymi z zakresu prawa ochrony danych osobowych oraz z prawem do prywatności i ochrony danych osobowych, o których mowa w Konstytucji RP. W związku z niestwierdzeniem naruszenia przepisów o ochronie danych osobowych Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych decyzją z 6 kwietnia 2020 r. umorzył postępowanie jako bezprzedmiotowe. Prezes UODO uznał się niewłaściwym do badania obowiązujących przepisów rangi ustawowej z prawem do prywatności i prawem ochrony danych osobowych. Tego typu analiza polegałaby, jego zdaniem, na kwestionowaniu konstytucyjności przepisów ustawy, do czego w polskim porządku prawa uprawniony jest jedynie Trybunał Konstytucyjny.
W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich nie można uznać za prawidłowe stwierdzenia zawartego w treści uzasadnienia decyzji. Pomimo wyraźnej podstawy ustawowej przetwarzania danych osobowych, zarówno prawo polskie, jak i europejskie, stawia szereg wymogów nakazujących zapewnienie proporcjonalności ewentualnego naruszenia praw przysługujących obywatelom w tym zakresie. Rzecznik stoi na stanowisku, że Prezes UODO w ramach postępowań prowadzonych w przedmiocie zgodności przetwarzania danych osobowych z prawem, jest zobowiązany dokonać oceny z punktu widzenia zasad celowości i proporcjonalności. Rzecznik zgadza się, że Prezes UODO nie jest organem właściwym do rozstrzygnięcia kwestii konstytucyjności przepisów konstytuujących obowiązek składania oświadczeń o członkostwie w zrzeszeniach przez sędziów i prokuratorów. Nie zwalnia to jednak Prezesa UODO od wypowiedzenia się w kwestii zgodności tych przepisów z przepisami prawa UE, w tym z zasadami określonymi w RODO oraz w Karcie Praw Podstawowych UE.
Zdaniem Rzecznika nałożenie na sędziów i prokuratorów obowiązku złożenia wskazanych wyżej oświadczeń, w tym w szczególności upublicznienia informacji o przynależności do zrzeszeń w Biuletynie Informacji Publicznej, nadmiernie ingeruje w ich prawa podstawowe. Celem ustawodawcy nie było wzmocnienie transparentności i apolityczności funkcjonariuszy wymiaru sprawiedliwości, lecz w istocie dokonanie powszechnej lustracji aktywności społecznej, charytatywnej i publicznej sędziów i prokuratorów. W porównaniu do innych funkcjonariuszy publicznych sędziowie i prokuratorzy cieszyć się będą najwęższą sferą prywatności. Trudno odnaleźć uzasadnienie dla takiego stanu rzeczy w świetle postanowień konstytucyjnej zasady proporcjonalności oraz w kontekście konstytucyjnej zasady równowagi władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej.
Według Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego skarga nie zasługiwała na uwzględnienie, ponieważ zaskarżone rozstrzygnięcie nie narusza prawa. W ocenie Sądu trafnie skonstatował organ brak przesłanek dalszego prowadzenia postępowania, które wszczęto z urzędu wobec stosownego wystąpienia Rzecznika. Sąd stwierdził, że zarzuty przedstawione w skardze są bezzasadne, bowiem organ wyspecjalizowany w zakresie ochrony danych osobowych nie jest uprawniony do oceny regulacji rangi ustawowej w kontekście ich zgodności z zasadami ogólnymi - dotyczącymi zakresu ochrony danych osobowych, a wyrażonymi w aktach innego rzędu (RODO czy Konstytucji). Sąd orzekł, iż nie są zasadne zarzuty skargi, co do naruszenia przepisów prawa materialnego, zakreślających kompetencje organu właściwego w sprawach ochrony danych osobowych, jak i norm materialnoprawnych, wyznaczających granice uprawnionej ingerencji w prawa osób - m.in. wykonujących funkcje publiczne. Te ostatnie regulacje - wobec granic niniejszej sprawy - nie były w ogóle stosowane przez orzekający organ ani badający legalność zaskarżonego aktu Sąd. Za chybione Sąd uznał też zarzuty dotyczące wadliwości uzasadnienia zaskarżonego aktu, m.in w kontekście wspomnianych w skardze reguł dobrej administracji, lecz w szczególności w świetle brzmienia art. 107 § 3 w zw. z art. 8 § 1 i art. 11 k.p.a. W ocenie Sądu w uzasadnieniu wskazano precyzyjnie i wyczerpująco, jakimi przesłankami kierował się organ umarzając dane postępowanie.