Wystąpienie do Ministra Spraw Zagranicznych w sprawie organizacji wyborów Prezydenta RP poza granicami kraju z dnia 2020-07-02.
Wystąpienie do Ministra Spraw Zagranicznych w sprawie organizacji wyborów Prezydenta RP poza granicami kraju.
Skuteczne zorganizowanie wyborów Prezydenta RP dla polskich obywateli poza granicami kraju jest bez wątpienia bardzo poważnym wyzwaniem, szczególnie w obliczu wyjątkowej sytuacji epidemiologicznej i związanymi z nią ograniczeniami oraz deklarowanym, relatywnie wysokim zainteresowaniem wyborców udziałem w głosowaniu. Niestety, wydają się sprawdzać obawy formułowane wcześniej m.in. przez Rzecznika Praw Obywatelskich, że nie będzie możliwe w takich warunkach zagwarantowanie realnej możliwości oddania głosu przez wszystkich uprawnionych, którzy wyrażą wolę udziału w głosowaniu. Rozwiązania przyjęte w ustawie o szczególnych zasadach organizacji wyborów powszechnych na Prezydenta RP zarządzonych w 2020 r. z możliwością głosowania korespondencyjnego (dalej jako: ustawa) trudno ocenić w tym kontekście jako w pełni adekwatne i skuteczne.
Wśród wielu sygnałów, jakie napłynęły do Biura RPO, za bardzo niepokojące należy uznać skargi pochodzące od polskich obywateli zamieszkujących lub przebywających w państwach, w których nie utworzono obwodów głosowania (m.in. z Chile). Wyborcy ci wskazują, że zostali systemowo pozbawieni możliwości oddania głosu w wyborach.
Obywatele wskazywali w licznych skargach kierowanych do Rzecznika na nieadekwatność ustanowionych w poszczególnych państwach procedur głosowania (głosowanie osobiste lub korespondencyjne), które w wielu przypadkach, w praktyce, nie gwarantowały skutecznej możliwości oddawania głosu (m.in. wyborcy zamieszkali w Zjednoczonych Emiratach Arabskich, gdzie obowiązywały ograniczenia w przemieszczaniu się, itp.).
Bardzo liczne skargi obywateli dotyczyły głosowania korespondencyjnego. Niestety, przewidziane w ustawie rozwiązania (a w szczególności wskazane w tym akcie terminy) nie zapewniły w pełni skutecznego zastosowania tej procedury oddawania głosu.
W szeregu skarg wskazywano na procedurę zgłaszania konsulom zamiaru głosowania korespondencyjnego. Wyborcy podnosili zbyt krótki czas na jego dokonanie (wynosił on w praktyce kilka dni). Wskazywano przy tym również na brak przystępnej, rozbudowanej informacji o jej zasadach oraz wymogach.
Szereg skarg, które napływają do Rzecznika w ostatnich dniach, dotyczy problemów powiązanych bezpośrednio z udziałem wyborców w ponownym głosowaniu (tzw. drugiej turze wyborów). W szczególności odnoszą się one m.in. do kwestii różnego rodzaju problemów w dopisaniu do spisu wyborców, zgłoszenia zamiaru głosowania korespondencyjnego (w tym awarii strony internetowej e-wybory, bardzo krótkich terminów, itp.).
Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o uwzględnienie powyższych uwag, a także podjęcie, w granicach kompetencji, wszelkich dodatkowych działań mających na celu zagwarantowanie praw wyborczych wszystkim polskim obywatelom przebywającym poza granicami, którzy wyrażają wolę udziału w głosowaniu.
W obliczu ponownego głosowania w dniu 12 lipca 2020 r. Rzecznik zaapelował o rozważenie dokonania wszelkich zmian i aktualizacji dotyczących możliwości oddawania głosu przez polskich wyborców w poszczególnych państwach, tak by były one w pełni adekwatne i skuteczne. W zakresie procedury głosowania korespondencyjnego, z której korzysta duża grupa wyborców, Rzecznik podkreślił, że sprawą o ogromnej doniosłości jest możliwie najwcześniejsze podejmowanie przez konsulów RP skutecznych działań, tak aby pakiety wyborcze dotarły jak najszybciej do wyborców i dysponowali oni odpowiednim czasem na dalszą realizację procedury głosowania korespondencyjnego.